100 гадоў таму, амаль адначасова і нібыта без аніякай вонкавай сувязі паміж сабой, адбыліся дзве падзеі. У лютым 1902 г. (паводле іншых звестак, 1903 г.) памёр Міхал Міцкевіч, бацька Якуба Коласа і прататып Міхала з “Новай Зямлі”. Узімку 1902–1903 гг. з некалькіх студэнцкіх гурткоў Вільні, Менска і Пецярбурга ўтварылася арганізацыя, якая паспрабавала канкрэтна аформіць малаакрэсленую дагэтуль беларускую нацыянальную ідэю. Першая беларус... Болей »

Нясьвіж, верасень 1939 года. Горад у руках Чырвонай Арміі. Я і Міхась Вітушка вырашылі застацца ў горадзе, не зважаючы на выразную антыкамуністычную накіраванасьць. Мы ведалі, што мы нікуды не ўцячэм, што ўсё роўна будзем выкрытыя бальшавікамі, якія нас арыштуюць і вышлюць у Сыбір. Аднак вонкавыя абставіны, адказнасьць за сваіх родных, абавязак іх пракарміць, падтрымаць і дапамагчы ім у гэты цяжкі пераломны час ляжаў на нас. Я вырашыў з... Болей »

Пасьляваенная хваля беларускіх эмігрантаў здолела захаваць самастойнасьць сваёй этнічнай супольнасьці за межамі Бацькаўшчыны, стварыўшы ўстойлівыя нацыянальныя асяродкі. Адным з найвыдатнейшых зь іх стаўся Беларускі інстытут навукі й мастацтва ў Нью-Ёрку. Ініцыятарамі заснаваньня былі Вітаўт Тумаш, Янка Ліманоўскі, уладыка Васіль, Леў Акіншэвіч, Натальля Арсеньнева, Мікола Дарашэвіч. 26 жніўня 1950 г. у Нью-Ёрку на сходзе ініцыятыўнае г... Болей »

Напрыканцы' 2000 г. у Парыжы выйшаў апошні нумар часапіса "Культура", знанага інтэлектуальнага выданьня ў паваеннай Польшчы. На першай старонцы паведамлялася, што 14 верасьня 2000 г. у Мэзон-Лафіт, недалёка ад Парыжу, памёр Ежы Гедройц, заснавальнік і галоўны рэдактар часапісу "Культура". "Пасьля маёй сьмерці,— пісаў Ежы Гедройц у сваёй кнізе "Аўтабіяграфія ў чатыры рукі",— "Культура" перастане выходзіць". Часапіс спыніў існаваньне, але... Болей »

Ў 1914 — 1920 гг. У XIII—пачатку XIV ст. землі Літвы й Беларусі склалі аснову Вялікага Княства Літоўскага, калыскі беларускага й літоўскага народаў. Продкі сучасных літоўцаў далі назву насельнікам дзяржавы (іх называлі ліцвінамі), але самі ў сутнасці беларусізаваліся, прынялі старабеларускую мову як афіцыйную мову дзяржавы, а таксама праваслаўнае веравызнанне, якое панавала ў землях Полаччыны й Тураўшчыны. Пасля дынастычнай уніі з Польш... Болей »

Гістарычны агляд пачатку дачыненьняў. Камунізм — ад марксавага празь ленінскі ды сталінскі па хрушчоўскі, а ў гэтым дачыненьні таксама й мао-цзэ-дунаўскі, а нат і тытаўскі — заўсёды праклямуе сваю прынцыповую варожасьць да кажнага нацыяналізму, супрацьставячы яму свой "інтэрнацыяналізм". Выводжаны з марксавага лёзунгу "Пралетары ўсіх краёў, злучайцеся!", загалоўнага для ўсіх камуністычных сьцягоў, "інтэрнацыяналізм" гэты найчасьцей і ўд... Болей »

Каб правільна аналізаваць асобныя зьявы з абсягу культуры для пэўнай тэрыторыі, трэба вызначыцца, ці была гэтая тэрыторыя рэальнай структурай, ці можна яе акрэсьліць як рэгіён, што характарызуецца супольнай гісторыяй ужо працяглы пэрыяд часу. Толькі ў такім выпадку можна будзе ажыцьцявіць правільны аналіз і зрабіць пэўныя абагульненьні, што датычаць асобных культурных зьяваў у іх узаемасувязях, акрэсьліць іх месца ў характэрнай для дадз... Болей »

Дзень 25 Сакавіка ёсьць нашым найбольшым сьвятам, сьвятам нашае нацыянальнае і людзкое годнасьці. 25 сакавіка 1918 году Беларускі Народ заявіў сьвету, што Ён, а ніхто іншы, ёсьць гаспадаром у сваёй хаце і што Ён, як і іншыя народы цывілізаванага сьвету, уважае волю і нацыянальную незалежнасьць найболынымі людзкімі каштоўнасьцямі. Дзеля 25 Сакавіка я ніколі ня страціла веры ў наш народ. Нягледзячы на намаганьні цяперашніх уладаў яго падм... Болей »

Ва ўсе часы, нават у самыя неспрыяльныя перыяды развіцця грамадства, на шчасце, з'яўляліся людзі, здольныя бачыць нешта самае сутнаснае ў жыцці, не траціць гістарычнае перспектывы. Да такіх людзей з поўным правам можна залічыць і Міхала Клеафаса Агінскага, палітычнага дзеяча, дыпламата, кампазітара, паўстанца. Гады свядомага жыцця Агінскага прыпалі на другую палову XVIII і пачатак XIX стст., і невыпадкова ўсе гістарычныя катаклізмы таго... Болей »

Падзелы Рэчы Паспалітай і пераход архіваў Вялікага Княства Літоўскага ў склад установаў Расейскай імпэрыі правялі рэзкую мяжу паміж іх мінулым станам і новым. Яны апынуліся пад уладай Расеі незадоўга да ўтварэньня міністэрстваў, пад кіраўніцтвам якіх усе архівы імпэрыі прыходзілі «ў запусьценьне», калі пагібель, сьвядомае зьнішчэньне, етрата й пашкоджаньне дакумантаў, што да таго адбываліся толькі спарадычна, падчас усенародных няшчасьц... Болей »