Адзiнота на стадыёне
Глёбус Адам
Заўсёды на "ты"
Усё было як заўсёды. Адна з шасцi люмiнесцэнтных лямп не гарэла. Пад рукамыйнiкам стаяла сметнiца, поўная папяровых трафарэтаў, побач — чатырохногi табурэт. Каля сцяны сохлi магазiнныя шыльды. Як заўсёды, у мяне было многа афармiцельскай работы.
Я пачуў, як грымнулi дзверы, i цёмны калiдор запоўнiлi ўпэўненыя крокi.
— Здароў, злыдух, — сказаў ён, той, з кiм я заўсёды на "ты".
— Здаравейшых бачылi, — адказаў я.
— Чаму ты не прыйшоў?
— Не змог.
— Не змог... Ты абяцаў... Я спадзяваўся...
— Як спадзяваннi?
— Ты — злыдух.
— Ведаю.
— Без мяне ты гэтага не ведаў. Тваё слова — нуль. За яго капейкi не дам, — сказаў ён.
— Другiя дадуць.
— Што мне другiя?!
— I я так падумаў i не пайшоў.
Ён падышоў да шыльды. Памацаў, цi высахла фарба. Фарба не высахла. На лiтары "а" ў слове "магазiн" засталiся адбiткi пальцаў. Ён вымыў рукi, закурыў танную цыгарэту i сказаў:
— Ты мяне кiнуў у самы адказны момант.
— Брахня. Самы адказны момант... Брахня! Ты ведаў, што сваё атрымаеш. Ведаў i атрымаў роўна, колькi належыць. Нi больш нi менш — роўна!
— Так, я сваё атрымаў, але ты павiнен быў прыйсцi, — сказаў ён, той, з кiм я нiколi не быў на "вы".
— Чаму павiнен?
— Ты абяцаў.
— Абяцанкi... Можна без гэтага.
— А раней?
— Што раней? Раней было тое самае, што зараз. Як заўсёды.
— Раней ты прасiў, i я прыходзiў, — сказаў ён.
— Раней i я прыходзiў, калi прасiў ты. Мо не так?
— Так.
— Дык што?
— Ты — злыдух.
— Усё. Хопiць, — сказаў я, узяў пэндзаль i зафарбаваў адбiткi ягоных пальцаў на лiтары "а" ў слове "магазiн".
Ён сеў насупраць мяне на табурэт i закурыў новую цыгарэту.
— Не хвалюйся. Я хутка пайду. Выкуру цыгарэту i пайду, — сказаў ён.
— Я не хвалююся.
— Хвалюешся. Бачу. Не хвалюйся, я дараваў.
— Мне дараванне не патрэбна.
— Яно патрэбна мне, — сказаў ён i ўстаў. Ён затушыў недапалак у струменi вады i шпурнуў у сметнiцу да папер.
— Колькi мы не бачылiся? — спытаў ён.
— Год, — сказаў я, бо гэта я помню дакладна — над рукамыйнiкам на сцяне застаўся надпiс: 29 верасня ў панядзелак у 20 гадзiн быць у майстэрнi з iнструментам.
— Год, гэта многа, — сказаў ён.
— Ты прыйшоў павiншаваць мяне з Новым годам?
— Не, я прыйшоў, каб прапанаваць работу, — сказаў ён i сеў насупраць мяне на чатырохногi табурэт.
— Учора я бачыў карлiка...
— Мяне гэта не цiкавiць, — сказаў ён.
— Паслухай. Учора вечарам я бачыў карлiка ў падземным пераходзе. У пераходзе было многа народу. Я курыў каля выхаду з метро. Ты ж ведаеш, я не люблю, калi ў метро многа народу — скончыўся канцэрт. Народ разышоўся. Я пачуў за спiнаю крокi падкаваных абцасаў. Мне падалося, што iдзе велiкан. Я азiрнуўся i ўбачыў карлiка. Карлiка на вялiкiх абцасах. Нашто карлiку такiя высокiя абцасы? Ты падумай, ну нашто яму гэтыя пяць сантыметраў, калi ён усё роўна застаецца карлiкам?
Адна з шасцi лямп не гарэла. Ён курыў i не слухаў пра карлiка. Яму было нецiкава. Ён устаў, потым узлез на табурэт, выкруцiў лямпу дзённага святла, тую, што не гарэла, i паставiў у сметнiцу.
— Так лепш, — сказаў ён.
— Трэба ўставiць лямпу, — сказаў я.
— Будзе больш святла i больш чысцiнi, — пагадзiўся ён.
— Трэба ўставiць лямпу, тую, што ты паставiў у сметнiцу.
— Чаму? — здзiвiўся ён.
— Яна цэлая.
— А чаму не гарэла?
— Не была ўкручана да канца, таму што адна лямпа павiнна быць запасной, як чацвёртая нага ў табурэце. Табурэт стаiць на трох нагах, чацвёртая ў запас...
— Не разумею, — сказаў ён.
— Гэта няважна.
Ён дастаў лямпу са сметнiцы i ўставiў яе. Святло мiргнула. Лямпа загарэлася. Тады ён трохi выкруцiў яе. Лямпа патухла. Ён сеў на табурэт.
— Паслухай... — сказаў я. — Сягоння ранiцай, калi ехаў на працу, я зноў сустрэў таго ж карлiка. Карлiк сядзеў у трамваi побач з неграм. Абцасаў не было, не было тых высокiх падкаваных абцасаў, былi звычайныя. Негр сядзеў, выставiўшы ногi на праход, а ногi карлiка вiселi над падлогаю. Тулава i галава ў карлiка былi большыя, чым у негра. Спачатку я не пазнаў яго. Мяне здзiвiла вялiкая галава. Я падышоў блiжэй i толькi калi ўбачыў кароткiя ногi — пазнаў яго. Калi не бачыць карлiкавых ног, можна было падумаць, што побач з неграм сядзiць вялiзны чалавек — велiкан.
— Нашто мне карлiк? — спытаў ён.
— Не ведаю.
— Я прыйшоў, каб прапанаваць добрую работу за добрыя грошы, — сказаў ён.
— У мяне хапае работы. У мяне па горла работы. Мяне не цiкавiць работа. Мяне цiкавiць — нашто карлiку спатрэбiлiся пяцiсантыметровыя абцасы?
Я не заўважыў, як той, з кiм я на "ты", знiк. Калi грымнулi дзверы, я ўбачыў пусты табурэт, i калi я ўбачыў чатырохногi табурэт, зразумеў: карлiку былi патрэбны абцасы, каб даставаць да падлогi, калi ён сядзеў на канцэрце.
* * *
Я ведаю, што ён, той, з кiм я заўсёды на "ты", прыйдзе. Прыйдзе, каб сказаць: "Здароў, злыдух!" Я чакаю. Чакаю, калi грымнуць дзверы i гулкi калiдор напоўняць упэўненыя крокi, калi ўсё будзе як заўсёды.
Часам я гавару з iм — сам з сабою, сам-насам. Але гэта блага, гэта ненармальна заставацца на год сам-насам. Трэба, каб ён, той, з кiм я нiколi не быў на "вы", прыйшоў i сеў насупраць мяне на табурэт. I ён прыйдзе. Ён прыйдзе, i грымнуць дзверы. Галоўнае, каб я быў на месцы, каб я быў адзiн i работы было па горла.