Лабух
Раманчык
Някляеў Уладзімір
7 Шпіталь — тое месца, дзе...
Шпіталь — тое месца, дзе, калі не памрэш, дык можна паляжаць ды падумаць — і шмат чаго пра сваё жыццё перадумаеш.
Напачатку на ложак шпітальны мяне і класці не хацелі, адпраўлялі з прыёмнага пакою ў вендыспансэр, уяўляеце: уночы да сіфілітыкаў... Лі-Лі такі гвалт усчыніла! Прыйшоў дзяжурны доктар, зірнуў на Лі-Лі — і мяне паклалі. Накалолі нечым на ноч, надавалі таблетак — і я заснуў.
Мне прыснілася, што ў нас з Лі-Лі дзеці, дзве дзяўчынкі гадоў чатырох. Толькі не зусім дзве, а як бы і адна, бо яны зрослыя бокам да боку, сіямскія блізняткі. Я не прысніў, як і калі яны нарадзіліся, а вось яны ўжо ёсць — светлыя галоўкі з кудзеркамі лялек. І я адчайна іх, бедных, люблю, невыносна люблю... І Лі-Лі іх любіць, яна прадае ўсе бацькавы кнігі па філасофіі, рэдкія, каштоўныя, з якіх можна вызнаць усё чыста пра дао, таму кнігі тыя незвычайна дарагія, так што грошай стае на аперацыю, каб разняць блізнятак. Мы едзем некуды за мяжу, у шпіталь, там блізнятак глядзіць дзяжурны доктар з прыёмнага пакою і кажа, што зробіць аперацыю, калі мы згодныя на тое, каб з дзвюх дзяўчынак засталася адна, бо на адну і на другую не хапае матэрыялу, ручак і ножак — у іх дзве ручкі дзве ножкі на дзвюх... І доктар прапануе: „Выбірайце, якую...” Я разумею ў жаху, што ён прапануе, а Лі-Лі, здаецца мне, не разумее, бо, хоць і плача, але паказвае на адну: „Гэтую...” — і доктар пазначае другую крыжыкам на лобіку, каб не пераблытаць... Я хапаю дзяўчынак, кідаюся з імі бегчы, мне патрэбныя няхай зрослыя, але абедзьве, як гэта адну адрэзаць?! — а Лі-Лі даганяе, вырывае іх у мяне, плача і крычыць: „Дзве — гэта ніводнай, выбірай!” — а я і распазнаць не магу, каторая з іх якая, настолькі яны падобныя і такія мае, толькі крыжык сцерці... Сціраю крыжык на лобіку ў адной, тады ў другой гэткі самы праступае, сціраю ў другой — зноў праступае ў першай, Лі-Лі даганяе і заходзіцца: „Выбірай!” — і я бягу і бягу з таго шпіталю з блізняткамі на руках, слізгаючы на паўсюль накіданых скальпелях і нажах, аступаючыся і страшэнна баючыся, што ўпаду — і на нож, на скальпель, разразаючы блізнятак... Так бег і баяўся, пакуль не прачнуўся...
Уралагічная палата, дзе я паклаўся, пабачыў сон і прачнуўся, была на чатыры ложкі, на адным з якіх, каля вакна, ляжаў дзядзька, трубкамі падключаны да няўклюднага нейкага апарату, яшчэ два ложкі пусцелі, а ў дзвярах палаты стаяла медсястра з хлапчынаю гадоў семнаццаці і паказвала яму на незанятыя ложкі:
— Выбірай.
Яна не магла ўва мне выклікаць такі сон.
Фігурка медсястры, маленькай, але ва ўсім зграбненькай, ювелірна вытачанай, так абцягвалася караценькім і прадумана цесненькім халацікам, што хлапчына толькі пунсавеў, робячы выгляд, быццам і не косіцца на яе — і яму было ўсё адно, на які ложак... О, Таццяна Савельеўна...
Медсястра падыйшла да мяне, пахкая, ладненькая, прыцягальная сексуалачка — тут было з чаго пунсавець...
— Як вас зваць?
— Зіначка.
Ну, канечне ж, не Зіна... Ніводная мая жанчына не звалася Зіна. З тых, чые імёны ведаў...
— А вам на аналізы, — гулліва сказала спакуслівая Зіначка, і я ўспомніў Росціка: „А мне заўтра аналізы здаваць”.
Што з мяне ўзяць цяпер, апроч аналізаў...
Росціка ўчора паклаў я ў гэты ж шпіталь... Вось табе і нявызнаныя шляхі Гасподнія...
Што там з Росцікам?..
Я папрасіў Зіначку падбегчы ў нейрахірургію, каб дазнацца... Зіначка надзьмула губкі: „Ага, разбегалася... Толькі спыталіся, як зваць, і ўжо бяжы..."
З мяне ўзялі ўсё, што можна ўзяць, і пастанавілі, што праз занесеную ў рану ад відэльца незвычайную нейкую інфекцыю (з чыіх зубоў?.. Шыгуцкага?..) запалілася лімфоідная тканка, пачаўся інтэнсіўны ацёк. Я змусіў сябе ўзрадвацца, што ўсё ж не займеў ад „прафесаршы” горшае, на што палатны доктар сказаў: „Дурная ў вас радасць, Раман Канстанцінавіч. Горшае вашае ў параўнанні з гэтым — насмарк. — І ён не вытрываў, каб не пацікавіцца: — А чаго гэта вас — на відэлец?..."
Я адказаў, што ад залішняй культуры і далікаткасці. Доктар гэты пры першым абходзе паспрабаваў вытурыць мяне з уралогіі. „Ідзіце, куды захочаце, вы не мой хворы!..” Я схадзіў туды, куды захацеў, да галоўнага ўрача, у якога былі мы ўчора разам з Шыгуцкім — і цяпер мог ляжаць хоць ва ўсім шпіталі адразу. „Дзён пяць вас палечым, — клапаціўся палатны доктар. — Лепш усё ж пад нашым назіраннем..."
Зіначка збегала-такі ў нейрахірургію і вярнулася з тым, што ад галоўнага ўрача я ўжо ведаў: Росцік пакуль без памяці.
Лі-Лі заляцелася з раніцы — парывістая, ускаламучаная... Пабачыла, што жывы — і ходу: „У нас там такое робіцца!..” Не сказала, дзе і што, а мне не да таго было, каб пытацца. Я заўважыў толькі, што Лі-Лі паводзілася так, быццам мне прыснілася ўсё ўчарайшае разам са сном пра блізнятак.
Калі яна прыйшла пад вечар, я расказаў ёй гэты сон, неадчэпны, ад якога не мог пазбавіцца, нібы ён зросся са мною. Я не верыў у прарочыя сны — ды й што тут магло быць прарочага? — але сон мяне тузаў. Як аказалася, нездарма. Лі-Лі пакусала губы і сказала: „Падобна на тое, што я цяжарная. — Паглядзела на маю рэакцыю і дадала. — Не абавязкова ад цябе. — І зусім ужо без аніякай сувязі скончыла. — Ігара Львовіча забілі”.
Я маўчаў, бо не мог выбраць, на што, са сказанага ёю, адказваць, а Лі-Лі падумала нешта сваё і зазбіралася: „Гэта ўсё”. З тым яна і пайшла, пакінуўшы мне апельсін. Ад бацькі — лімон, ад дачкі — апельсін.
Толькі тады, калі Лі-Лі пайшла, я пачаў не разумець: як гэта пайшла?.. Праз кожныя паўгадзіны званіў дахаты — трубку тэлефонную ніхто не браў. Максіму Аркадзьевічу званіць я не стаў.
Каля тэлефона мяне знайшла Зіначка і павяла на ўкол. „Зіначка, — спытаў я, кладучыся, — мы будзем сёння цалавацца?..” „Ага!.. — наўмысна балюча, бо бачыла са мной Лі-Лі, укалола Зіначка. — Мяккім месцам аб мяккае месца — і хто далей адскочыць”. Грубаватасць пасавала ёй, як страказе прычэп. Хлапчына, Алік, якога паклалі ў шпіталь з абвастрэннем хранічнага нефрыту, папунсавеў. Ён увесь час то бялеў, то пунсавеў, у залежнасці ад таго, на якой адлегласці ад яго была Зіначка.
Пра Аліка я думаў, што ж з ім будзе, калі адлегласці паміж ім і Зіначкай раптам не стане. Зусім не стане, больш, чым не стане...
Куды як болей сур’ёзна думаў я пра Адама Захаравіча — дзядзьку на ложку каля вакна. Той няўклюдны, якім ён мне здаўся, апарат, падключаным да якога ляжаў Адам Захаравіч, быў штучнай ныркай. Адам Захаравіч жыў на ёй і чакаў донара.
Я спрабаваў уявіць сябе на месцы Адама Захаравіча... Жыве недзе нейкі чалавек, і я не ведаю, хто ён, і ён пра мяне ведаць не ведае, а я пра яго думаю і думаю, чакаю і чакаю, калі яго трамвай па шыі пераедзе — і паміж ягонымі і маімі ныркамі не стане адлегласці...
Алам Захаравіч маімі думкамі не думаў.
— Яго і без мяне трамвай пераедзе, — наўпрост сказаў ён, калі я аддаленымі словамі ва ўскосных склонах нешта пра гэта пракінуў. — Вы пакладзіцеся на маё месца, а я на вашым пра вас падумаю.
Пакласціся на ягонае месца я і ў думках не мог.
Тэарэтычна, калі Росцік памрэ, Адаму Захаравічу могуць дастацца ягоныя ныркі. Тое, што я магу памерці, і Адаму Захаравічу дастануцца мае ныркі, нават тэарэтычна выключалася. Я наогул не збіраўся паміраць.
Ігара Львовіча забілі... Толькі наўрад ці ныркі Ігара Львовіча, якія перагналі столькі гарэлкі, могуць стаць донарскімі, з імі яго і закапаюць...
Далей гэтага ў забойстве Ігара Львовіча я не рухаўся — тут была нейкая небяспека.
Небяспека была шмат яшчэ ў чым.
Сон кашмарны прысніўся. Невядома, што ён значыць...
Росцік без памяці. Невядома, ці выжыве.
Лі-Лі цяжарная. Невядома, ці ад мяне.
Невядома яшчэ, ці цяжарная...
Ігара Львовіча забілі. Невядома, хто...
Хто і за што мог забіць Ігара Львовіча?.. Сына былой актрысы, п’яніцу?.. І чаму я адчуваю ў гэтым небяспеку?..
— Тут не ныркі, тут душы з людзей выразаюць, — даводзіць мне Адам Захаравіч тое, у якім жахлівым часе і з якімі звярамі мы жывем. — Думаеце, мне здаровыя, маладыя ныркі дастануцца? Хрэна! Паўсюль блат ды хабар! Маладыя і здаровыя налева пойдуць, а мне прышпандораць старэчыну, абы з рук збыць!..
Алік падымаецца і, пунсавеючы, хоць няма побач Зіначкі, выходзіць з палаты.
— Адам Захаравіч... — кажу я. — Вы ж думайце, перш чым казаць...
— Думайце, думайце... — бурчыць Адам Захаравіч. — Раней бы думалі, такая краіна была...
— Пры чым тут краіна?
— Пры тым... Забыліся, якая краіна была?.. Усё ўсе мелі, у камунізме жылі — і не бачылі! Здаровыя, сытыя!.. Ашавуркі...
Адам Захаравіч злосны дзядзька, злы на ўсё і ўсіх, а найболей — на сённяшні час; злы настолькі, што забыўся, помніць не хоча, што адну нырку яму выразалі яшчэ за савецкім часам, калі ўсе былі сытыя і здаровыя. Тады ён быў нейкім раённым начальнікам, ці то партыйным, ці то гаспадарчым, а хутчэй за ўсё, як яно ў той час вадзілася, і тым, і другім.
У яго ёсць сын, які жыве ў Канадзе, прыжаніўся там, і Адам Захаравіч, калі кепска стала з другой ныркай, паехаў да яго... Падлячыўся трохі, але за трансплантацыю ныркі сын плаціць адмовіўся. Чамусьці з гэтага, як галоўнае, вынікала для Адама Захаравіча тое, што сам ён не меў на аперацыю грошай, а значыць, у адрозненне ад цяперашніх ашавуркаў-начальнікаў, ніколі і нічога не краў.
Што ж, ашавурак Шыгуцкі сапраўды мог бы купіць хоць вядро тых нырак...
Алік стаіць на калідоры і, не ведаючы, куды падацца, торгаецца. „Пайшлі, — прапаную я, — пашпацыруем па шпіталі..."
— Я трубкі яму перагрызу, — грозіцца Алік. — Дальбог, уночы ўстану і перагрызу.
Я ўспамінаю пра вяроўку, перагрызеную Максімам. Кожны чалавек і кожны сабака, маючы зубы, можа нешта перагрызці. Уся штука ў тым, што і для чаго...
Ныркі ныркамі і нефрыт нефрытам, Адам Захаравіч дастае Аліка яшчэ і Зіначкай. „Куды табе, вёска, у такі гарадок!..” А Зіначка дастае мяне ўколамі. Не ўсё ў мяне весела з раманчыкам, калі так пораць.
Коле Зіначка кожны раз па-рознаму, і па тым, баліць ці не баліць, можна вызначыць, як яна ў кожны момант да мяне адносіцца. Няроўненькая натура... Але гэта выдае ў ёй страсць, ці ва ўсякім разе тэмперамент, таму я думаю пра лепшае і трываю.
— Да вас яшчэ адна фіфачка, — зноў балюча ўкалоўшы, кажа Зіначка. — Яе ўнізе не пускаюць, позна ўжо.
Калі б унізе чакала Лі-Лі, яна была б не яшчэ адной фіфачкай, а фіфачкай той самай... Тады хто?.. З кім бы я зараз заасцярогся сустракацца, дык гэта з Зояй: шкада раманчыка. І я пытаюся:
— Якая яна з сябе?
— На тую самую падобная, — як я і чакаў, надзімае губкі Зіначка. — Толькі меншая. Заўтра карліца прыдзе?
Не, дальбог, у нас ужо адносіны...
— Скажыце ёй, што не ўстаю, — прашу я Зіначку, і ў яе адразу робяцца губкі як губкі.
Але з чаго ў нас адносіны?.. Я пальцам пад іх не зварухнуў, не тое што раманчыкам... Ці ў Зіначкі адносіны з усімі, каго яна коле? Можа быць і такое, маленькія — яны заядлыя. Толькі не падобна: гэтыя надзьмутыя губкі... З-за Лі-Лі ў нас адносіны, вось з чаго. Гэта, блізкае да рэўнасці, саперніцтва маленькай, але ўдаленькай, з той, якая несправядліва ў выйграшы. Неўсвядомленая спроба хоць нейкім чынам перадзяліць тое, што Бог няроўна падзяліў. На ўзроўні гульні, канечне, бо не надта Бог і пакрыўдзіў, але ж з гульні ўсё і пачынаецца...
— Зіначка, раскажыце пра сябе... Вунь і Аліку з Адамам Захаравічам цікава... Мы ўсе трошкі закаханыя ў вас.
— Трошкі? — толькі ў мяне пытаецца Зіначка.
— Ну, як хто...
Зіначка думае.
— Што расказваць?.. Я медыцынскае вучылішча скончыла...
— На двойкі?.. — пытае Адам Захаравіч, і Зіначка, падазрона глянуўшы на ўсіх, зноў надзімае губкі і рашуча ідзе да дзвярэй. — Ды ну вас!..
І правільна.
— Пстрычка, — кажа Адам Захаравіч, і Алік выходзіць следам за Зіначкай. Нявыгадна ён маладзейшы за яе, гады на тры. І не ў піянерскім лагеры ўсё адбываецца, што істотна.
Чаго да мяне Зоя прыходзіла?..
— Адам Захаравіч, вы ў лагеры піянерскім былі?
— Я не ў піянерскім быў.
— А ў якім?
— У сібірскім.
Мяне гэта здзіўляе.
— Вы сядзелі?
— Як гэта сядзеў? Я камуніст з дваццаці гадоў. Там і ўступіў у партыю.
— Дзе?
— У лагеры.
Я не магу састыкаваць адно з другім.
— Камуністы ж таксама сядзелі...
— А я стаяў!.. Камуністы не сядзелі, ашавуркі сядзелі ўсялякія!.. Служыў я ва ўнутраных войсках. Дубасіў гэтых ашавуркаў, але не дадубасіў.
Вунь яно што... Біяграфія ў чалавека...
— Наце, — вяртаецца Зіначка і падае складзеную паперчыну. — Я не чытала.
Значыць, чытала...
"Раман, Лі-Лі не сказала вам, каб не хваляваць, але я думаю, што гэта важна, вы павінны ведаць, быць гатовым. На кватэру да вас сёння з міліцыі прыходзілі, пыталіся, дзе вы? У нечым вас падазраюць, мне так здалося.
Медсястра кажа (харошанькая), што вы не ўстаеце... Вам гэтак кепска? Я перажываю за вас.
Лі-Лі яшчэ дзіця, можаце ва ўсім на мяне разлічваць. Зоя”.
Што ж гэта выходзіць — яны цяпер і жывуць у мяне ўдзвюх?.. Тады чаму да тэлефона ніхто не падыходзіць?..
— Перадаць што-небудзь? — пытаецца Зіначка. — Дама ваша чакае.
Ужо не фіфачка, а дама... Пра Зіначку, што яна харошанькая, Зоя для Зіначкі і напісала... Дзіця ты ў параўнанні з ёй, Зіначка, як і Лі-Лі.
— Дзякуй, не трэба... Скажыце, што сплю.
Для Зіначкі гэта ў маленькую радасць... Вось яна зараз скажа Зоі, што я сплю, а будзе ведаць, што не сплю... Змова, далучэнне...
Пра міліцыю я, падумаўшы, вырашыў, што гэта праз Крабіча. Шыгуцкі, як і гразіўся, даў каманду ім заняцца — і з міліцыі прыйшлі вызнаць, што і як... Значыць, да ўсіх праблем яшчэ і гэтая.
Засынаючы, я нічога не баяўся, апроч сну пра блізнятак... Сон, дзякуй Богу, не паўтарыўся, але, пакуль я спаў, памёр Адам Захаравіч. Алік не перагрызаў яму трубкі, не сталася нічога са штучнай ныркай — спынілася сэрца. Недзе а шостай раніцы Зіначка прыйшла калоць, а ён не прачынаецца. Скончылася біяграфія...
Што ж, у Бога просяць хто лёгкага жыцця, хто лёгкай смерці...
Найболей з усіх перажываў праз гэта і нават вінаваціўся Алік, якому, калі выкацілі на цялежцы Адама Захаравіча і сабралі бялізну з ягонага ложка, Зіначка сказала: „Цяпер ты можаш класціся да вакна...” Упершыню ад слоў яе Алік не папунсавеў і зірнуў на Зіначку зпадылба.
— Да вакна я пералягу, — напрасіўся я, хоць мне гэтага зусім не хацелася. — Ва ўсіх шпіталях, Алік, б’юцца за ложкі каля вокнаў.
Зіначка звыклася са сваёй працай у шпіталі, таму і не падумала, быццам сказала нешта не тое. І, дэманструючы, што ёй усё адно, хто з нас зойме ложак Адама Захаравіча, пацепнула плечыкамі.
— Я змяняюся...
Гадзіны праз тры, калі я ўжо ляжаў на ложку Адама Захаравіча, глядзячы ў вакно і няўтульна думаючы пра вечнае, яна адчыніла дзверы ў палату, стала ў іх — на шпілечках, у чорнай спаднічцы і чырвоным світэрачку, усё ў абцяжачку, усім выхадны — і, не заходзячыся, даклалася.
— Я змянілася... Той чалавек, пра якога вы пыталіся ў нейрахірургіі... — нехта падштурхнуў яе, праходзячы па калідоры, яна зрабіла паўзу ды яшчэ паглядзела ўслед таму, хто яе падштурхнуў, ды яшчэ світэрачак паправіла і спаднічку абцягнула, а я ўсё чакаў, у мяне халадок зазвінеў у патыліцы... — прасіў, каб вы зайшліся. Яго перавялі з рэанімацыі, дванаццатая палата.
Пра чалавека, які не памёр, трэба адразу казаць, што ён жывы, засранка малая...
— Купіце мне канверт... — папрасіў яе Алік. — З маркай.
— Гэта паверхам вышэй цераз пераход, — як і не пачула яго Зіначка. — Вас правесці?
Я ўяўвіў сябе побач з ёю ў бальнічным халаце і шлёпках... Дзед з унучкай.
— Не, я ведаю, я сам...
— З якой маркай? — крыўданула Зіначка, бо ўсё ж пастаралася, без просьбы збегала ў нейрахірургію.
Алік не зразумеў, з чаго гэта яна, і разгубіўся.
— З любой...
— З любой не дойдзе, — сказала Зіначка, неадрыўна гледзячы на мяне і зачыняючы дзверы. — Я табе з вялікай куплю. З дзвюма вялікімі.
Не, ну яе, праўда засранка малая...
Да Росціка мяне не хацелі пускаць, давялося зноў усіх страшыць Шыгуцкім, дазволілі ўрэшце зайсці на хвілінку, а Росцік, калі я ўвайшоў, заплакаў.
— Так табе нават лепей, — прысеў я да яго на ложак. — Лысіны не відаць.
— Я мёртвым быў, — сказаў Росцік. — Мяне не было, разумееш?..
Яго нельга было шкадаваць, бо ён надта хацеў, каб яго шкадавалі.
— Тунель бачыў? На святло ляцеў?
— Я клапа бачыў...
— Якога клапа?
— Клапіцкага, дырэктара філарманіі... Стаіць у тунелі і білеты прападае... А камандзіроўку, кажа, я вам не падпішу, бо білеты ў вас не на той дзень, як дата ў камандзіроўцы — зноў махлюеце, Смольнікаў...
Росцік не жартуе, ён баіцца, але я раблю выгляд, нібы ён жартуе.
— Не прапусціў цябе Клапіцкі... Нездарма Бога з сябе корчыць.
— Я філарманічныя білеты з чыгуначнымі зблытаў... З тымі тунельнымі...
— Ты што туды — на цягніку?
— Не, па тунелі... Толькі па білеце... На ім яшчэ напісана было: кантроль не адрываць.
Нешта ўсё ж з Росцікам не тое... Не тое нешта з Росцікам...
Што ў нас у патыліцах?.. Там, ззаду, па адчуванні — быццам бы і мазгоў ніякіх няма, усе нібыта — па баках і спераду.
А жывем заднім розумам...
Дык нічым жывем?.. Пустатой?..
— Не балбачы абы што. Абыйшлося, праехалі.
— Нічога не абыйшлося... Я нармальным буду?.. Што табе доктар сказаў?..
— Як ты можыш быць нармальным? Калі ты быў нармальны?..
Інтанацыя правільная: была б нейкая небяспека — хіба я гэтак бы з ім гаварыў?.. Росцік паспакайнеў.
— Усё жыццё я быў нармальны... А жыў з ненармальнымі.
Пра сябе я тое самае думаю.
Атлас трэба глянуць анатамічны. Галаву. А то, калі гляджу, дык па звычцы — ніжэй.
— Чарапок зрасцецца — і выпішуць цябе... Пайду, табе нельга стамляцца.
— Ідзі... — І толькі тут Росцік заўважыў, як я апрануты. — А ты чаму ў халаце?
— Мода змянілася, пакуль цябе не было... — Росцік зноў занепакоіўся. — Ды не пускалі ў палату іначай, строга тут... Адпачывай, заўтра зайдуся.
— Бананаў прынясі, — папрасіў Росцік. — У бананах ферменты такія — косці хутчэй зрастаюцца.
Ага, як у муміё... „Вазьміце жывога пеўня, адкруціце галаву, памажце, прыстаўце — і певень закукарэкае”.
Так пісалі пра муміё... У газеце, я чытаў — і час быў савецкі.
Пасля вазьміце мёртвага пеўня...
Росцік выжыве, калі пра ферменты думае. І я, мусіць, жыў буду, калі думаю пра Зіначку. Лабух будзе кукарэкаць, што яму ні адкручвай...
На калідоры каля выхада на лесвіцу, недалёка ад маёй палаты топчацца міліцыянт. Гэта наш участковы, мы знаёмыя. Але не так знаёмыя, каб ён прытаптаўся мяне праведаць.
— Хто ў вашай хаце жыве, Раман Канстанцінавіч? — пытаецца ўчастковы, нават не пацікавіўшыся маім здароўем. — То адна, то другая, цяпер адразу дзве... — І не паспяваю я адчуць палёгкі, як ён дадае: — Ды я не з гэтым... Зразумейце толькі, што я не як следчы, мне даручана інфармацыю сабраць... Дзе вы былі заўчора ў першай палове дня?
Вось яно... Толькі чаго я асцерагаюся?
— Дома... Пасля на рабоце.
— І болей нідзе?
Я адказваю, не ведаючы, чаму маню.
— Нідзе. У лазні яшчэ... Пазней...
Лазня ўчастковага, як і маё здароўе, не цікавіць. Значыць, Ігар Львовіч...
— Тады я пайшоў, — кажа ўчастковы і глядзіць на мяне ўважліва. — Калі вы нідзе болей не былі...
Што я раблю?.. Чаго баюся?.. У чым тут небяспека, калі я не пры чым?.. Трэба проста сказаць, як яно было, ну, хіба толькі без „прафесаршы", але я зноў, як нехта мяне змушае маніць, страху ў мяне наганяе, маню.
— Нідзе... Дома, на рабоце і ў лазні... Гэта лёгка праверыць, бо ў лазні я быў з... — Тут я ўсё ж спыняюся, не прыплёўшы без дай прычыны Шыгуцкага.
— Добра, — ні на чым больш не настойвае ўчастковы, хітра не настойвае, нібыта з поўным даверам. — Гэта ўжо іншыя правераць, калі спатрэбіцца. Папраўляйцеся.
Успомніў, што я ў шпіталі...
Ён паварочваецца ісці, я гляджу яму ў спіну — і яна мне здаецца напружанай, і адыходзіць ён амаль подбегам, нібы спяшаецца, каб пра мяне дакласці...
— Чакайце!.. Скажыце хоць, нашто вам ведаць, дзе я быў заўчора?
Участковы прыпыняецца.
— А вы не ведаеце, нашто нам ведаць?.. — Ён так і кажа: нашто нам ведаць? — Рутнянскага Ігара Львовіча, суседа вашага, заўчора забілі. — І з націскам, з намёкам нейкім дадае. — З пісталета.
Бамжы! Той асіметрычны!.. Ці фікусалюб? Вярнуліся — і забілі. Толькі за што? За пустыя бутэлькі? А, ці мала за што... Сказаць, што я заходзіўся? Не, не ўблытвацца...
— Дык я тут пры чым?
— Хто яго ведае... Можа, і не пры чым. — Участковы стаіць бокам да мяне і глядзіць цераз свой блішчасты пагон. — А вам Лі-Лі не сказала, што Рутнянскага забілі?
Пытанне ён прагаворвае так, нібы падкрэслівае, што знаёмы з Лі-Лі. Блізка знаёмы. Ах ты мент...
— Я ў шпіталі. Тут не пра ўсё кажуць.
— А, ну канечне... Я разумею. — І ўчастковы паўтарае. — Папраўляйцеся. — Ён выходзіць з калідора на лесвіцу — і спіна ягоная яшчэ болей напружаная.
Палатны доктар ідзе па калідоры і пытаецца:
— Да вас ахову прыставілі, Раман Канстанцінавіч?.. Хадземце пабачым, ці ёсць што ахоўваць...
Ён якраз, у адрозненне ад Росціка, жартуе, а мне хочацца даць яму ў пысу. Ледзьве стрымліваюся.
У палаце на маім ложку сядзіць Лі-Лі, абняўшы Аліка, які быцца лом праглынуў.
— Я цалавацца яго вучу, — ускудлачвае Лі-Лі валасы на галаве Аліка. — Ён, аказваецца, ніколі яшчэ не цалаваўся.
Палатны доктар — службова-адміністрацыйны пацук. Яму хоць Венеру Мілоскую пакажы, але ў належны час і ў адпаведным месцы. Да таго ж, Лі-Лі і прыйшла не да яго, і не яго цалавацца вучыць.
— Што вы тут робіце? Вам нельга тут!..
Лі-Лі наіўна здзіўляецца.
— Чаму?
— Мне хворага глядзець!
— І я хачу глянуць, — кажа Лі-Лі. — Для мяне гэта нават важней.
Алік спрабуе ўстаць — і не можа. Я падаю яму руку, ён падымаецца і, ледзьве пераступаючы, выходзіць з палаты.
Што яна яму зрабіла?..
— Раман Канстанцінавіч!.. — не спраўляючыся з Лі-Лі, напірае на мяне доктар.
— Нічога, Іосіф Данілавіч, няхай глядзіць... Бачыла.
Іосіфу Данілавічу камендантам у інтэрнаце быць, а не доктарам у такім далікатным аддзяленні, як уралогія.
— Не, гэта чорт ведае што!.. Як гэта няхай глядзіць?
— Ну, вось так... — спускаю я бальнічнае сподняе. — Што ў мяне тут?
— Спадае пухліна... — аўтаматычна заўважае доктар, злосна зыркае на нас абаіх і кідае, выходзячы:
— Праз пяць мінут зойдзеце ў працэдурны пакой.
Пяць мінут даў на ўсё...
— Сапраўды спадае... — аглядае мяне Лі-Лі. — Але пухленькі яшчэ... Хочаш пацалую? Можа, палепшае?..
— Не дурыся, падурылася, — падцягваю я сподняе. — Ты калі-небудзь што-небудзь казаць мне будзеш?
— Я ўсё табе ўчора сказала... Што я не сказала?
— Што з міліцыі ў хату прыходзілі! А ўчастковы цяпер сюды прыпёрся!
— Дык я яго і прывяла... Ён ж не ведаў, дзе ты ад правасуддзя хаваешся...
— Лі-Лі!..
— Ты чаго так нервуешся?.. Учора кажу, што цяжарная — ты хоць бы што... А сёння з-за міліцыі нервуешся. Яны сведкаў шукаюць... У двары кажуць: баба нейкая Ігара Львовіча забіла.
— Хто?..
— Баба нейкая, скуль я ведаю!.. Хоць, мусіць, бачыла аднойчы з ім: тлустая такая, гара мяса...
— І ты ўчастковаму сказала?..
— Пра што?
— Пра бабу тую...
— Не. Можа, не яна, нашто я нагаворваць буду?..
Лі-Лі пра бабу тлустую, пра „прафесаршу” кажа — і дапытліва так на мяне глядзіць, нібы я пацвердзіць, ці не пацвердзіць магу: баба забіла, ці не. Не верыць Лі-Лі, што баба... Але што да таго Лі-Лі, чаго наогул яе гэтак забірае?..
А я чаго нервуюся? Ну, быў я там перад тым... Быў — і што з таго? Няўжо не бамжы, а „прафесарша"? Але зноў жа: чаму, за што?.. Ён узраўнаваў, накінуўся?.. Ды якая рэўнасць, там зусім не рэўнасцю пахла...
Я сядаю на ложак побач з Лі-Лі, паварочваю яе да сябе за плечы і пытаюся вочы ў вочы:
— Лі-Лі, ад каго ты цяжарная?.. Ад Поля?
— Можа, і ад Поля, — не пярэчыць Лі-Лі. — А, можа, і не цяжарная, так што не буду нагаворваць.
— Ад каго?.. — паўтараю я, адчуваючы, што яшчэ трохі — і не вытрываю...
— Ад Аліка... — не міргаючы, дастае мне нутро Лі-Лі, якую я зараз заб’ю — і няхай са мною ўся міліцыі разбіраецца, але ў палату ўваходзіць санітарка і спрабуе адчыніць другую палову дзвярэй. Да верхняга шпінгалета яна на паўроста свайго не дацягваецца, аглядае нас, прымяраецца і кажа:
— Дзяўчынка, падскоч... Новага ляжачага сюды вязуць.
"Даскачашся ты ў мяне", — думаю я, гледзячы, як Лі-Лі наўмысна, дурэючы, падскоквае да шпінгалета, хоць і без падскокаў магла б абыйсціся...
— Мне пара, — апускае яна шпінгалет. — Там бананы ў пакеце, перадай Росціку, мяне не пусцілі...
Ну вось скуль яна пра бананы ведае?..
За дзвярыма стаіць Алік, і Лі-Лі яго цалуе.
— У нас з табой сын будзе. Ці ты дачку хочаш?..
Алік, які хацеў пайсці з ёй, праводзіць, — замірае, камянее...
— Тады наступным разам, — выходзіць Лі-Лі.
— Дачка? — пытаецца санітарка. — Цырла якая выгналася! Мяне дзве — і ёй не шкодзіць.
— Алік, — прашу я, — дагані і скажы, каб болей не прыходзіла.
— Так і сказаць? — адмірае, вушам сваім не верачы, Алік.
— Так і скажы.
Алік, адкамянеўшы і трохі падумаўшы, сядае на ложак.
— Не... Чаго гэта я праз вашае свайму буду шкодзіць?
Ну, глядзі ты...
Прывезлі на той жа цялежцы, на якой вывезлі Адама Захаравіча, новага, як сказала санітарка, ляжачага, які, хоць і не ўставаў, задаваў такога храпака, што астатнія тры ночы ў шпіталі я ўжо амаль не спаў — і таму ніякія сны мне не сніліся.
У апошнюю ноч, ужо ў трэці раз пры мне, дзяжурыла Зіначка. Мінулым разам я ўгаварыў яе пацалавацца з Алікам, медсястра на тое і медсястра, каб дапамагаць хворым — не адной жа Лі-Лі цалавацца яго вучыць. Гэтай ноччу, не сплючы, я падумаў, а ці не развітацца з ёй — дзе мы пасля знойдземся?.. Перапачывала яна на канапцы ў ардынатарскай, і калі, зачыніўшыся, я прылёг да яе, нехта паціху паторгаў дзверы, замёр за імі і асцярожна пастукаў... Я ведаў, што гэта Алік, таму не асцерагаўся, і яна ведала, што гэта Алік, таму не баялася, рытуальна толькі шапнула не трэба, чаго я звыкла не пачуў, а Зіначка крутнулася ў руках маіх рыбінай, выслізнула — і з размаху ўшпіліла развітальны ўкол, ухапіўшы з-пад падушкі і ўсадзіўшы мне трохі ніжэй спіны шпрыц з такой іголкай, якая здалася мала меншай за мойго беднага раманчыка! „Ну, засранка малая!..” — сціснуўшы зубы, каб не закрычаць, падскочыў я і грымнуўся з канапкі на падлогу, дзе, стоячы на карачках, выглядаў, мусібыць, быком, якому ўвагнаў тэрэадор піку ў азадак, а Алік торгаў дзверы, заміраў за імі і асцярожна пастукваў, торгаў, заміраў і пастукваў — навучылі яго цалавацца...
— Хоць вы паводзілі сябе пахабна, — завёў нараніцы ў працэдурную палатны доктар, — мне ўсё ж здалося, што ў вас да той высокай юнай дамы... — ён зрабіў паўзу, аглядваючы раманчыка... — да той высокай юнай дамы прэтэнзіі значна большыя, чым просты секс.
Такой размовы ад яго ніяк я не чакаў, але, калі ўжо ён пачаў...
— Вам не здалося. Большыя.
— Мне не здалося... — Іосіф Данілавіч быў, здавалася, зусім задаволены. — Тады, значыць, здаецца вам.
Я не зразумеў.
— Што?
— Што прэтэнзіі ў вас... — ён палец узняў, уверх паказаўшы, і ў трэці раз паўтарыў з асаблівым нейкім значэннем... — да той высокай юнай дамы большыя, чым секс.
Мне сумнавата стала: я падумаў, што ён імпатэнт. І спытаў:
— У мяне як там з гаспадаркай?
Іосіф Данілавіч кінуў агледзіны.
— З ёй вы можаце прад’яўляць любыя прэтэнзіі каму-заўгодна. А вось з большым... — Ён глянуў насмешліва. — Вы ж падумалі зараз, што з маёй гаспадаркай нешта не тое?
Гэта збянтэжыла.
— Свае ў мяне клопаты...
— Падумалі, падумалі... Дык вось нармальна ўсё! Толькі ў мяне, як і ў вас, для большых прэтэнзій няма падстаў. Рэсурсаў. Энергіі. Батарэйкі селі...
— Я пайду?.. — падняўся я, і Іосіф Данілавіч не стаў затрымліваць.
— Як сабе хочаце, але можаце і паслухаць, гэта ў сферы вашых інтарэсаў... Жанчына недзе ў паўвека ўжо не можа зацяжарыць, нарадзіць дзіця. Калі разабрацца, гэта кара, бо яна яшчэ здольная, у адрозненне ад мужчыны ў паўвека, кахаць...
Я ўжо ішоў да дзвярай...
— А мужчына не здольны?
— А мужчына... тэарэтычна... здольны бацькам стаць хоць ва ўзросце Мусафаіла за хвіліну да смерці. Дык як, па-вашаму: мудрая прырода, пакараўшы... ну, ці скажам, абмежаваўшы жанчыну, не ўраўнаважыла гэтага, ні ў чым не абмежавала мужчын?
Вярнуўшыся, я зноў прысеў.
— Вы дысертацыю пішаце? Дык нібыта не ваш профіль...
— Абмежавала, — захадзіў па працэдурнай Іосіф Данілавіч. — І яшчэ як... Усё, што мы сабою ўяўляем, гэта, па-першае, генетычны набор, і, па-другое, функцыі клетак галаўнога мозга. Дык вось ёсць адзін-адзіны ген і ўсяго каля мільярда клетак, якія адказваюць за выпрацоўку ў нас той высокай, высокаякаснай энергіі, якая забяспечвае нам магчымасць свяціцца. Кахаць, Раман Канстанцінавіч!.. У жанчынах энергія тая выпрацоўваецца да скону, трохі хіба прытухаючы, а ў мужчынах ген кахання чык — і ламаецца, функцыі клетак страчваюцца. Катастрофа на атамнай электрастанцыі, разумееце?.. — І раптам палатны доктар ледзьве не закрычаў: — Адна радыяцыя ад нас пасля сарака!
Праблемы ў яго... А не скажаш, ніколі не сказаў бы.
Я перапытаў:
— Цэлы мільярд адмірае?
— Сто працэнтаў.
Як на выбарах, калі б я галасаваць хадзіў...
— Адразу пасля сарака?
— Адразу. Годам раней, годам пазней — не важна. — І ён скончыў: — Можаце выпісвацца.
Шматзначна яно ў яго прагучала: „Можаце выпісвацца”. Пасля сарака...
Тады не аднаму мне выпісвацца... Крабічу пасля сарака, Росціку пасля сарака... І я спытаў, каб той атлас анатамічны не шукаць:
— А яны не ў патыліцы?
Ну, бачылі б вы Іосіфа Данілавіча...
— Хто не ў патыліцы?..
— Клеткі тыя... Якіх мільярд...
Кажу вам: ну, бачылі б вы яго...
Выпісваючыся, я ўсё думаў, што для мяне якраз важна: годам раней, ці годам пазней... Пакуль чык — і зламаецца.
І яшчэ думаў, што, калі клеткі тыя ў патыліцы, дык Росціку ў любым выпадку — ваду зліваць. Не ўгадаць, калі ўжо цябе паранілі — дзе б яно лепей?.. І ці шаром, ці відэльцам.