Лабух
Раманчык
Някляеў Уладзімір
6 Лі-Лі прыходзіла да мяне...
Лі-Лі прыходзіла да мяне, калі хацела, і не прыходзіла, калі хацела. Завядзёнкі пытацца, хто з нас дзе быў, мы не заводзілі. Я думаў, што яна, калі не ў мяне, дык начуе ў бацькоў. Ну, думай сабе...
На кухні, вакно якой выходзіла ў двор, гарэла святло, але я запальваў яго, калі прыбіраўся, і не помніў, ці патушыў. Толькі б яна была!.. „Не трэба дзверы адмыкаць самому, а пазваніць, каб адчыніла, тады яна будзе..."
Канечне, калі адчыніць — дык будзе.
Пазваніў — і мне адчыніла старэйшая сястра Лі-Лі, а Лі-Лі з кухні крыкнула:
— З намі сёння мама пераначуе! Ты не супраць?..
Замена, значыць, прыйшла... Хутка прыйшла замена. Хучэй, чым хуткая дапамога.
— Зоя Паўлаўна, — падала мне руку маці Лі-Лі, старэйшая яе сястра, падобная на Лі-Лі не менш, чым сама Лі-Лі. — Вы не супраць, Раман?
Ён, выходзіла, Максім Аркадзьевіч, яна Зоя Паўлаўна, а я зноў Раман... Толькі што не Раманчык.
— Раман Канстанцінавіч, — пацалаваў я ёй руку, і яна засмяялася.
— Ну, тады Зоя.
Гэта была мая жанчына. Як толькі яна адчыніла дзверы, як толькі я ўбачыў яе — нашы пагляды чыркнулі адзін аб адзін, як крэсіва аб крэсіва, высякаючы іскру, што запальвае жаданне. Я захацеў яе больш, чым Лі-Лі, і яна гэта адчула. Не адчуць такога жанчына не можа. Пераможнасць мільгнула ў яе паглядзе.
Я мноства разоў намагаўся спасцігнуць, як яно здараецца, што адна жанчына — проста жанчына, а другая — твая...Толькі спасцігнуць гэта немагчыма, як дао.
Твая жанчына — не другая, гэта не так. Твая — адна на тысячу, на мільён, на безліч... Яе можна адчуць, нават не гледзячы на яе, па тым полі напружання, па тых токах, што ад яе сыходзяць... Можна распазнаць яе ў сне сляпым паглядам цела.
Такое бывае не ва ўсіх і не з усімі. Той, з кім і ў каго такое было, шчасліўчык. Я шчасліўчык, бо ў мяне было такое.
Упершыню, — а таму і незабыўна, — у нябёсах, у самалёце.
Я ляцеў з гастроляў з Краснаярску. Стомлены, выканчаны і ад гастроляў, і ад трохдзённага чакання ў забітым пасажырамі аэрапорце, дзе людзі спалі, стоячы. У тыя часы білеты не прадаваліся нідзе і нікуды, яны не купляліся, а даставаліся, і калі ты ўсё ж даставаў білет, дык абавязкова там, адкуль ты ляцеў, альбо там, куды ты ляцеў, была непагадзь. А чаго-небудзь болей мутарнанага, чым тупое, ад якога яшчэ і не адыйсціся, чаканне ў аэрапорце, я не ведаю.
Зваліўшыся ў крэсла, як толькі ўвайшоў у самалёт, я стаў правальвацца ў сон, адчуваючы, што так спаць, як зараз, не хацеў ніколі. Але тут нехта сеў побач са мной. Нават не так: не сеў нехта, а ўзнікла нешта ў крэсле побач са мной, што сну майму ўявілася небяспечным — і я паспрабаваў, наколькі можна было, адсунуцца ад гэтага, каб не замінала спаць. Раней са мной такога не ставалася — і я не разумеў яшчэ, не ведаў, што адсунуцца ад гэтага можна хіба толькі за борт самалёта...
Злева вібрыравала і пранікала ў мяне хваля, што не ведала пра заслоны, іх для яе не існавала. Яна была, як покліч, што сыходзіў ад самкі, якая хавалася дагэтуль недзе ў першабытных лясах, плавала ў спрадвечных водах, і зараз выйшла з лясоў і водаў, каб прыняць у сябе таго, каго клікала. Жаданне, якое яна ўзбудзіла, знянацку паднялося з той цёмнай глыбіні, якой мы самі ў сабе жахаемся, і адразу пачулася такім нясцерпным, што стрываць яго, пагасіць, не аддацца яму можна было толькі праз скананне. Але і гэтага было яму мала, яно пранікала ў мяне і пранікала, ставала большым за мяне самога, разрасталася і выцясняла з мяне ўсё, што замінала яму: розум, які спрабаваў супраціўляцца, душу, якая спрабавала саромецца. Знячуліўшы ўва мне ўсё, апроч самога сябе, яно забрала мяне ў мяне і кінула да той, што выйшла з лясоў і водаў...
Мы сядзелі на самых першых крэслах, перад намі не было нікога — і самалёт якраз узлятаў. Мы ўзляцелі разам з ім... Толькі вышэй, куды як вышэй за самалёт...
Я не зразумеў, не ўсвядоміў, як гэта адбылося. Павёў рукою ўлева — яна ўзяла руку і прыціснула да лона. Падала знак, што я не памыляюся: гэта яе покліч. Пасля завяла руку за спіну і падсела на мяне. Я не бачыў, з кім узлятаў, я не расплюшчыў вачэй. І мне ўсё адно было, ці глядзіць нехта на нас, і ці што-небудзь, гледзячы, думае.
Нясцерпнае жаданне перапаліла мяне — і ўсё адбылося хутка, да крыўднага хутка. Амаль так, як некалі з феяй Таццянай Савельеўнай.
Тая, што выйшла з лясоў і водаў, прагнула працягу. Яна падняла мяне і павяла за руку ў хвост самалёта. „Яму кепска...” — сказала яна некаму па дарозе. Мусібыць, сцюардэсе. І мы зачыніліся ў прыбіральні.
У прыбіральні працягла, холадна завывала — і мы паляцелі ў гэтым халодным выцці, зліваючыся ў нешта адно, што ляцела і выла. Як яна выла — сусветная самка! — у самым паднябессі, і выццё яе скручваў халодны вецер і кідаў уніз, на ўсе лясы і воды...
Колькі гэта доўжылася, не ведаю і не помню. У дзверы прыбіральні стукаліся раз, другі і трэці, але жаданне не адпускала ні мяне, ні яе, і яна біла нагамі ў дзверы ў адказ тым, хто стукаў — і выла, выла, выла...
Я не расплюшчваў вачэй.
Калі мы спустошыліся, яна завяла мяне за руку на месца, пасадзіла, прыкрыла шалікам — і я, так і не ўбачыўшы яе, заснуў. Прачнуўся ў Маскве.
Крэсла побач было пустое. Я падумаў, што ўсё прысніў. Але мяне прыкрываў шалік.
— Выходзьце! — падышоўшы, нецярпліва сказала сцюардэса. — Наляталіся.
Яна была — як з рэкламных плакатаў: „Лятайце самалётамі Аэрафлота!” — і голас у яе быў падобны, але гэта была не яна. І ўсё ж я спытаў, бо ў самалёце болей не было пасажыраў, усё ўжо выйшлі.
— Гэта вы?
— Я! — адказала яна гэтак жа нецярпліва.
Азіраючыся на яе, я пайшоў з самалёта. У апошні момант, як мне здалося, яна ўсміхнулася... Было з чаго. Але гэта была не яна.
У аэрапорце, пакуль чакаўся багаж, невядома чаму пачуў я, як важную для мяне, аб’яву.
"Грамадзянку Анну Вазвышэнскую, якая прыбыла рэйсам з Іркуцку — Краснаярску — Свярдлоўску, чакаюць каля бюро даведак. Паўтараем..."
Аб’яў было шмат, яны гучалі адна за адной, але я пачуў толькі гэту — і кінуўся да бюро даведак. Чакаў там доўга, дзесяткі два мужчын і жанчын на вачах маіх сустрэліся. Але яе сярод іх не было, я не адчуў яе.
Найдаўжэй каля бюро даведак, трохі нервуючуся, стаяў і чакаў малайцаваты капітан-артэлерыст з васільковымі вачыма і з адной, але шыкоўнай, белай ружай. У адрозненне ад тых, хто чакаў таксама ўжо даўгавата, ён не губляў надзеі, не ўскідваў праз кожную хвіліну руку з гадзіннікам і не азіраўся бездапаможна па баках — стаяў і чакаў, нібыта стаяць і чакаць тут яго паставілі. Я зразумеў, што чакаць ён будзе хоць да другога прышэсця... Мне не было чаго губляць, а знайсціся хоць драбяза, хоць зачэпка якая, магла, і я падышоў да яго.
— Вы не Вазвышэнскую сустракаеце?
Бог ты мой, як ён мне ўзрадваўся! Да гэтай пары мне здаецца, што за ўсё маё жыццё ніхто ад з’яўлення майго не меў гэткай радасці...
— Вы ад яе?! — ухапіў ён мяне за плечы, і васільковыя вочы ягоныя засвяціліся сіне-сіне... — Дзе яна, дзе?
Каб я ведаў, дзе... Але я ўжо ведаў, што яна. Толькі яе так маглі чакаць.
— У Свярдлоўску сыйшла, — сказаў я першае, што прыйшло ў галаву, і тут жа падумаў: „А, можа, і праўда: у Свярдлоўску сыйшла?.."
— У Свярдлоўску?.. — Капітан разгубіўся, але ўсяго на міг, на імгненне... — А, ну канечне! У яе там сястра, мог сам здагадацца!..
Мне было і ніякавата перад ім — і трэба было вызнаць сваё.
— Анна прасіла, каб вы пазванілі сястры... Можам адсюль, тут ёсць міжгародні...
— Пазваніў?.. — Вочы капітана прытухлі. — У сястры няма тэлефона. — І тут жа капітан у той безвыходцы, у якую сам я сябе паставіў, дапамог мне, як заўсёды дапамагаюць наіўныя людзі. — Можа, вы пераблыталі нешта?
— Мог і пераблытаць, такі доўгі палёт... Здаецца, не сястры, а...
Капітан быў анёлам.
— Каці Сумскай?..
Я не ведаў, ці ёсць у Каці Сумскай тэлефон, таму толькі жэстам паказаў, што, можа быць, і Каці...
— Не помню нумару! — з адчаем усклікнуў капітан. — Недзе запісаны, але не помню. І запісаны дома, а мне на службу!.. Што рабіць?
"Чаму я не Анна Вазвышэнская? — падумаў я. — Мог жа Аннай нарадзіцца — і мяне б гэтак кахалі і чакалі, чаму я не Анна?.."
— Ды нічога, калі ўжо так, пасля службы пазвоніце... А можна і я вам пазваню?
— Вы мне?.. — нарэшце правільна не зразумеў нечага капітан, але зноў толькі на імгненне. — Калі ласка! Я ўсё перадам ёй, званіце, яна будзе рада...
Ягоны тэлефон, запісаны на авіябілеце на рэйс Краснаярск — Масква, я помню і па сёння — і іншым разам па ім званю. Мы блізка сыйшліся з капітанам, які стаў цяпер палкоўнікам, але без Анны. Анну Вазвышэнскую ён і тады не дачакаўся, і нідзе потым не знайшоў. Так што мы ўдвух яе страцілі — і ў страце сыйшліся. Толькі ён ведае, каго страціў, а я не... Можа, і не Анну.
Шалік Анны падарыў я Ніне, з якой тады толькі-толькі ажаніўся. Яна яго ўбачыла ў мяне — і я падарыў. Шалік быў новы, з яшчэ неадарванай этыкеткай.
Стол на кухні, засцелены новым чырвоным настольнікам з яшчэ неадарванай этыкеткай, у мяне не было такога, быў накрыты з шампанскім, тортам, кветкамі...
— Свята?.. — спытаў я, сядаючы.
— Свята! — ускінула хвалю валасаў Зоя Паўлаўна. — Будзем піць шампанскае!..
Лі-Лі нахілілася і пацалавала яе ў валасы.
— Зоя развялася сёння... Вольная! Адкаркоўвай, Раман!..
"Зоя?..” — прыдзівіўся я, адкаркоўваючы бутэльку. Шампанскае ўскінулася белым шыпучым фантанам пад самую столь...
— Ой, салют які! — заатрасалася ад пырскаў Зоя Паўлаўна. — У мяне і на вяселлі так не ўзлятала!..
— Зоя! — звонка чокнулася з ёй Лі-Лі. — Я цябе віншую!
Маці Лі-Лі, якую дачка чамусьці называла па імені, да дна выпіла свой бакал і ўзняла яго ўверх.
— Можна на шчасце, Раман?
— Бі, — адказаў я ёй на ты, калі ўжо яна Зоя. І яна, імгнення не прамарудзіўшы, гвазданула бакал аб падлогу.
Лі-Лі кінулася падмятаць.
— І вымецем, і выкінем такое шчасце!..
Каб на сваю кухню не перанёсся я толькі што з кухні Максіма Аркадзьевіча, дык мог бы падумаць, што Зоя Паўлаўна вырвалася з лап ваўкалака.
— Адрэжце торта, Раман, — падала нож Зоя Паўлаўна. — Гуляць дык гуляць! А то фігура, фігура!..
На фігуру сваю яна магла не наракаць. Такая ж стройная, як і Лі-Лі, але не залішне высокая, ад чаго побач з Лі-Лі, асабліва на людзях, я іншым разам ніякавеў, Зоя Паўлаўна была з болей налітымі, сакавітымі формамі. Спелая, як сказаў Максім Аркадзьевіч. Ну, а што да страснасці, пад якую хацеў ён збыць жонку сваю, там пабачым... Страснасць — гэта не бакалы аб падлогу біць.
— Вы не здзіўляйцеся, што Лі-Лі мяне па імені называе, гэта я сама яе прывучыла. Яна яшчэ маленькая была, чатыры гады, мы на поўдзень паехалі, мяне за сястру старэйшую ўсе прымалі, а Лі-Лі, куды ні зойдзем: мама, мама... Я вазьмі ды скажы: давай я дома для цябе мама буду, а тут — Зоя. Яна згадзілася, нават узрадвалася, як нейкай патаемнай, адным нам вядомай, гульні. А дахаты вярнуліся, яна і дома: Зоя... Пытаюся: чаму? — і яна адказвае: „Ты на Зою болей падобная, чым на маму...” Я не зразумела, але так між намі і павялося. Дарэчы, Лі-Лі, чаму?..
— Каб не блытацца, — яшчэ раз пацалавала яе ў валасы Лі-Лі. — Я палец да крыві парэзала...
— Ой-ё-ёй... Дай абліжу...
Нічога ў гэтым нібыта не было — звычка маці і дачкі, рух з дзяцінства, калі здаралася Лі-Лі параніцца... Зоя злізнула з пальца кроў — і тут прыкасілася на мяне і ўзяла ў рот паранены палец Лі-Лі, на язык яго так працягла ўзяла і так стала аблізваць, акругляючы рот, што ажыў і азваўся адразу мой паранены раманчык, і яна аблізвала, аблізвала палец дачкі і прыкошвалася на мяне, нашы позіркі лашчыліся, спрабавалі цалавацца, і Лі-Лі перахапіла мой позірк.
— Мы не лезбіянкі, Раман. Зоя з Максімам спіць.
Ну што ты з ёй паробіш!..
Мне падумалася, што бацьку па імені яна магла б і не называць, яны не падобныя, як сястра на брата, а Зоя глянула на Лі-Лі, як спудзілася. Лі-Лі выняла, вырвала палец з роту Зоі і абкруціла сурвэткай.
Бываюць моманты, у якія нібы нічога не адбываецца — і адбываецца ўсё. Я іх люблю за неадназначнасць, за прысутнасць у іх гульні, з якой кожны бярэ сваё і не патрабуе чужога. Гэта момант быў з такіх, хоць Лі-Лі ён і ўзбутаваў, бо яна ў ім папрысутнічыла статысткай.
— Я быў сёння ў Максіма Аркадзьевіча, — з высілкамі ўтаймаваў я параненага раманчыка, ад напружання якога адчувальна прыбалела ў прыпухлым паху.
Зоя, здалося, спалохалася яшчэ болей, а Лі-Лі разгубілася, што здаралася з ёй рэдка.
— Быў дык быў, — пастаралася Лі-Лі не выдаць разгубленасці. — З чаго раптам?..
— Ён пазваніў мне... Захацеў пагаварыць.
— І пра што гаварылі? Калі не сакрэт?..
— Ды якія сакрэты... Пра дао... Ты чаму не прызналася мне, што спяваеш?
Гэтага Лі-Лі не чакала. Тут яна так разгубілася, што і схавацца не змагла.
— Як?.. Ён...
— Лі-Лі, а што такога?.. — справілася з нечым у сабе самой і ўступілася за былога мужа Зоя Паўлаўна. — Гэта нават смешна, як ты хаваешся з такім голасам... Комплекс нейкі.
— Святая праўда, — сказаў я, паспрабаваўшы прыабняць Лі-Лі. Яна выкруцілася. — Я з ног збіўся, шукаючы спявачку, на якую не шкада было б часу і грошай, а спявачка пад бокам хаваецца. Як той тапор пад лавай.
— Я табе не тапор!.. — заагрэсіўнічала Лі-Лі, але я ўсё ж прылавіў яе за талію і прыцягнуў да сябе.
— Гэта я тапор! Голасу ў табе не адчуў... Правільна Поль сказаў, што я тупы. — І я ўціснуўся галавой у яе жывот, прытаіўся, чакаючы, што будзе.
Нічога не было. Яна пра Поля як бы і не пачула. Затое Зоя спыталася:
— Вы іх дуэт слухалі? Праўда, нешта неверагоднае?.. Слухаеш і хочацца...
— Хочацца, хочацца... — пачаў я гуляцца з Лі-Лі, задыхаючыся ў яе прахалодным, з пішчынкамі шампанскага, жываце і спаўзаючы тварам ніжэй і ніжэй... Там гэтак мяне ўсё чакала, што я ўжо не быў перакананы, што да таго жывата, з якога Лі-Лі выйшла, як Анна з лясоў і водаў, мяне цягне болей...
— А давайце яшчэ вып’ем! — якраз трэба было крыкнуць Зоі Паўлаўне. — За голас Лі-Лі! Я так хачу, каб яна спявала, Раман! Я сама хацела...
— Усе хочуць, за гэта і вып’ем, — наліў я шампанскае ў два бакалы і чакаў, пакуль Лі-Лі падасць трэці замест пабітага.
— Я не хачу. — Лі-Лі ўзяла з рук маіх бутэльку і паставіла на стол. — Калі ўсе хочуць, я не буду хацець.
— Усе хо-чуць, але не ўсе мо-гуць... — сказала Зоя Паўлаўна так расцягваючы словы, што яны не падаліся сцёртай, а таму амаль непрыстойнай показкай. — Удваіх вып’ем, Раман...
Яна падняла бакал і апусціла яго, не выпіўшы.
— Сказаць, Зоя?.. — спыталася Лі-Лі. — А то ўяўляеш, што яму філосаф наш наплёў?
— Як сабе хочаш... — прыгубіла бакал Зоя Паўлаўна. І паўтарыла: — Усе хочуць, але...
Лі-Лі, відаць было, думала, ці казаць тое, на што напрасілася. Зоя Паўлаўна адпіла яшчэ глыток і дапамагла ёй.
— Табе няёмка, бацька... сама я скажу... Каб зразумела ўсё было без дао, без кітайскай філасофіі. — Яна ўсміхнулася куточкамі губ, няхораша ўсміхнулася. — Мой муж імпатэнт, Раман Канстанцінавіч. Ужо болей як дзесяць гадоў.
Гэта было сказана з няправільнымі нейкімі паўзамі, пад канец наогул без іх, і так прагучала, што мне здалося, нібы пры мне яна пра мяне сказала, прадставіла некаму мяне: „ Мой муж імпатэнт Раман Канстанцінавіч”.
Мне было б малапрыемна, калі б яна некаму так мяне прадставіла. Але што б я рабіў, калі б яна сказала праўду?..
У дадзеным выпадку праўда мяне не датычыла — і таму магла быць праўдай. Яна і была, мусібыць, праўдай, бо адна тлумачыла ўсё тое, што ўсімі няпраўдамі так і не давёў мне Максім Аркадзьевіч.
Але ж Лі-Лі сказала: „Яна з Максімам спіць..."
— Я прывяла Зою да цябе, Раман, — села мне на калені Лі-Лі. — Толькі... — Яна зірнула на маці, нібы на сяброўку, якая ёй распадабалася. — Толькі зараз не ўпэўненая, што хачу гэтага.
— Ну... — нукнуў я, я так і памру з гэтым нукам, якога ў Крабіча набраўся так, што не адвучыцца, а Крабіч пачуў, як я нукаю, і перастаў. — Што ты сказала?..
Лі-Лі адкінулася.
— Не вырабляйся, Раман! Калі мяне Каміла прывяла, ты ўсё адразу зразумеў!..
Яна глядзела крыўдліва — і да мяне пачало даходзіць... Да мяне пачало даходзіць, а яна яшчэ і крыўдуе!.. Я для іх хто: бык племянны? Ці асемяніцель, як яно там?
— Я вам што: бык семянны?..
Мной відавочна карысталіся, бабы карысталіся — і ўва мне прачнуўся мужчынскі гонар, які, калі глянуць на тое, што за бабы мной карысталіся, мог бы і паспаць.
— Лі-Лі! — прыкрыкнула нарэшце Зоя Паўлаўна на Лі-Лі, як на дачку. — Ты што сабе дазваляеш!..
Толькі што, пяць мінут таму, прыкошваючыся на мяне, яна ўпотай і дазваляла сабе якраз тое, пра што зараз адкрыта сказала Лі-Лі. Я паспеў гэта зразумець хутчэй, чым паспеў заскандаліць.
З-за чаго скандаліць?.. Праз што?.. Праз тое, чаго я сам хацеў?.. Толькі ўпотай, як і Зоя... Але ж яны згаварыліся, згаварыліся! Мала што я сам захацеў!..
— Ёсць нейкія межы, Лі-Лі, — сказаў я, не бачачы ніякіх межаў, але пастанавіўшы, каб яны былі. Без іх я і сам быў бязмежны, сабе не належыў — будуць сікухі ўсялякія са мной, што прыдумаюць, тое і вырабляць. „Не вырабляйся, Раман!.."
— Я пайду, — паднялася Зоя Паўлаўна. — Мне ёсць дзе начаваць... Выбачайце, Раман Канстанцінавіч, за Лі-Лі.
— За Лі-Лі?.. — ускінулася Лі-Лі. — Сядзь, мама!
Зоя Паўлаўна не села, а ўпала на зэдаль, як пад каленкі яе падбілі. Не чакала, відаць, што Лі-Лі мамай яе назаве. Забылася, што яна мама.
— Ты за мяне перад Раманам прабачаешся?.. А за сябе перада мной?..
— Прабач, Лі-Лі, — даволі спакойна сказала Зоя Паўлаўна, якая хоць і падкасілася ў каленях, але болей не падкасілася ні ў чым: дачка і маці былі вартыя адна адной. — Толькі за што?.. Я не вучыла цябе пры святле распранацца.
— Ну, канечне! Ты манерам мяне вучыла! А бацька філасофіі! Дзеянню без дзеянняў! Толькі як без дзеянняў трахацца?..
Крутая дзяўчынка мая Лі-Лі...
Зоя Паўлаўна нічога ёй не адказала, у мяне спыталася:
— Вы курыце, Раман?
Я прыпадняўся, каб пайсці па цыгарэты, яны былі ў мяне для гасцей — Лі-Лі тузанула за рукаво і абсадзіла.
— Ды не паліць Зоя!.. Зоя ўжо дзесяць гадоў пігулкі п’е, каб знячуліць у сабе жаночае!.. Каб ні-чо-га не хацець!.. Мёртвай быць, але не здрадзіць... Бо ўбіла сабе ў галаву, што ў мужа праз яе не стаіць! Што яна ў гэтым вінаватая, і ведаеш, чаму?.. Ты паслухай толькі: таму што яна не дадавала яму энергіі! Бо ніколі не была, не адчувала сябе з ім жанчынай. Як я да цябе не была і не адчувала... Зоя ні разу ў жыцці не кончыла — паглядзі на яе!.. І лічыць, што з-за гэтага муж яе стаў імпатэнтам!.. Не яна праз яго імпатэнткай стала, а ён праз яе!..
Не даводзілася мне чуць, каб пра жанчыну казалі: імпатэнтка. Ёсць іншыя словы, але дачка для маці выбрала гэтае. Мужчынскае.
У Зоі Паўлаўны задрыжалі губы.
— Лі-Лі...
— Даруй, — пракінула Лі-Лі, не надта яе шкадуючы. — І ты кажаш, што не ведаеш, за што б магла перада мной прабачыцца?.. Ды праз тое, што ты такая гераіня... — Зоя сціснулася ва ўсіх сваіх формах, як перад ударам, аднак Лі-Лі толькі прадыхнула паўзу і не спынілася... — праз гэта, Раман, я вымушана была год за годам жыць з бацькам, у якога з фізічнай праблемы ўзнікла псіхічная. Ён вырашыў, што я, ягоная дачка — ягоная жанчына. Тая, якая яго злечыць. Прыплёў сюды філасофію — і ўяві, што пачалося!..
— Спыніся, Лі-Лі, — папрасілася Зоя Паўлаўна. — Хопіць, прашу цябе... Прабач.
Лі-Лі над ёй зжалілася нарэшце.
— Добра, я каву пастаўлю... — І перакінулася, не астыўшы, на мяне. — А ты чаго сядзіш?.. Дапамагай як-небудзь!..
Зоі трэба было неяк дапамагчы, хоць я бачыў, што яна не хацела ўжо ніякай дапамогі. Ні ад Лі-Лі, ні ад мяне. Падбітая Лі-Лі, яна ішла сюды, адчайна гатовая агаліць цела, але не болей за тое. Агаляць душу жанчына гэтая, як і канчаць, не ўмела.
Але адкуль у ёй столькі жадання, калі яна не ўмее?.. Яна магла падмануць мяне паглядамі, іскрамі ў іх, гульнёй з Лі-Лі, але падмануць мяне жаданнем яна не магла. Калі ўсё ж падманула, тады яна геніяльная акторка. Ці геніяльная жанчына... Так, такое можа быць: геніяльная жанчына, якая пра тое не ведае. Нешта ў ёй засланяе яе ад сябе самой, штосьці засціць... Што?..
Мне здалося, што я блізкі да таго, каб зразумець, здагадацца... Яна і не агаляецца, і не канчае, бо ў глыбіні сваёй і адно, і другое лічыць непрыстойным. Яна звыклася з прыстойным, як звыкаюцца з нечым раз і назаўсёды дадзеным, і змушае сябе паводзіцца толькі ў ягоных рамках. Так скажам, у першым выпадку — разважаючы пра філасофію, а ў другім — роўна лежачы на спіне. Калі ж не выпадае займацца гэтым прыстойна, няма з кім, тады самае прыстойнае — прытруціць спакусу, якая шукае, пад каго легчы. Але колькі можна труціць жывое, налітае, сакавітае, дзе блукае непадуладнае, чаго прагнецца, што ўжо і ўласная дачка зведала?.. Яна вырашае, што хопіць, і, каб захаваць прыстойнасць, пакідае мужа. Маленькімі крокамі да таго, дзеля чаго яна на гэта рашылася, з яе звычкамі не дайсці, спыняць. Тут трэба адважыцца на скачок, на пералёт, зажмурыцца — і ў бездань. Каб не было шляху назад... Ёй, каб агаліцца, каб кончыць, трэба ўшчэнт зламаць рамкі, змяніць прыстойную позу на самую разбэшчаную, перакінуцца з прыстойнасці ў гранічную, фантасмагарычную непрыстойнасць... А што можа быць болей непрыстойным, чым легчы пад палюбоўніка дачкі, ды яшчэ побач, а то і разам з дачкою?.. Вось чаму яна сюды прыйшла, вось у што пачала са мной з парогу гуляцца. Таму не дзіва, што я адчуў гэта, як жаданне; гэта, можа стацца, і нешта большае за яго.
— Раман, дайце мне закурыць, — патрабавальна, зноў збіраючы ў сабе рашучасць, сказала Зоя, і Лі-Лі на гэты раз не запярэчыла. Я прынёс цыгарэты, нахіліўся да Зоі з запальнічкай, і пакуль яна няўмела, выцягваючы ў трубачку губы, прыпальвала, паспрабаў уявіць, што будзе, калі мы знойдземся адно ў адным, калі раптам абудзяцца ў гэтай жанчыне ўсё яе жаданні за ўсё жыццё — і мяне скаланула, як токам прабіла... Я не памыліўся, яна мая жанчына.
— Калоцішся? — спытала Лі-Лі. — На кавы гарачай.
Відаць, яна змяніла рашэнне, з якім прывяла Зою.
— Я перасплю з вамі, Раман, — зацягнулася, адтапырана трымаючы цыгарэту ў двух пальцах, Зоя. — Не сёння, дык заўтра... — І стрэсла попел з цыгарэты ў кубак з кавай, які падала мне Лі-Лі.
У Лі-Лі акругліліся вочы.
— Ты што робіш, Зоя?.. Ты ў прастытутку гуляеш?..
Цыгарэта шыпнула, Зоя затушыла яе ў маім кубку.
— Не гуляю. Я і ёсць прастытутка, а не імпатэнтка. Толькі патайная. Вы любіце патайных прастытутак, Раман?
— Люблю, — сказаў я, не адмовіўшы сабе ў тым, каб не дапамагчы Зоі і не пазлаваць Лі-Лі. — Я наогул болей не люблю нікога, апроч прастытутак. Асабліва патайных.
Змена ў паводзінах маці, хвіліну таму ледзь не расплюшчанай каменем, які скінула на яе дачка, так дачку збянтэжыла, што Лі-Лі, хоць і не была дурнічкай, спыталася:
— А мяне?
— Любіць, — за мяне адказала Зоя. — Ён жа сказаў, што любіць прастытутак.
— Я не прастытутка...
— Тады не любіць, — сказала Зоя.
Лі-Лі зусім выпала з таго, што адбывалася.
— Чаму?
— А за што цябе тады любіць? Ты ж не жонка...
— І ты не жонка...
— Я і не кажу, што я жонка. Я кажу, што я прастытутка., а ты кажаш, што ты не... А, можа, нам ажаніцца, Раман? Для мяне гэта ўсё ж было б прасцей...
— Пра гэта якраз я абяцаў аднаму чалавеку падумаць. Ён прапанаваў — я і паабяцаў.
— Праўда?
— Праўда.
— Харошы ў мяне муж, — угадала і пакруціла галавой Зоя. — Клапатлівы.
— Клапатлівы. Хоча, каб Лі-Лі было лепей.
Зоя зрабіла выгляд, што расчаравалася, і працягнула:
— А-а... Каб Лі-Лі...
Лі-Лі глядзела бездапаможна.
— Пра што вы тут без мяне?.. Я не разумею, пра што?..
І я ўбачыў раптам, што яна зусім яшчэ дзяўчынка... Да гэтага не заўважаў, а тут паглядзеў — і ўбачыў. Як толькі дарослыя выключылі яе з гульні, у якой, як ёй хацелася думаць, яна верхаводзіла, Лі-Лі адразу разгубілася, па-дзіцячаму пакрыўдзілася — і гатовая была збіраць раскіданыя цацкі...
— Пра тое, што спаць пара, — сказаў я, шкадуючы яе, і скручваючы размову, якую можна было скончыць толькі ў ложку. — Позна ўжо, ды й дзень у мяне быў такі... Росцік у шпіталі, Лі-Лі. Ніхто не ведае, ці выжыве.
Росцік любіў Лі-Лі — і Лі-Лі любіла Росціка. Яна аж рукі прыціснула да грудзей — жэст для яе не надта натуральны.
— Што з ім?
— Крабіч галаву праламаў. Патыліцу.
— Крабіч?.. Які Крабіч?..
— Алесь... Ты не ведаеш яго.
— Паэт?..
— Ведаеш?..
— Ну, ведаю, што ёсць такі паэт...
— Паэты ў нас, як бандыты, чарапы ўжо пачалі праломваць?.. — не захацела паверыць пачутаму Зоя. — Раней яны трагедыі пра чарапы пісалі... — І дадала з мужчынскай жорсткацю і нібы з пагрозай некаму: — Насычана жывём.
Тут яшчэ і такое, бач ты, у характары... Нездарма імпатэнтка.
— Насычана, — згадзіўся я. — Пайшлі спаць.
Падняліся з-за стала, не спрачаючыся, разам дружна ўсталі — нібы не ўпершыню, а звыкла, штодня ўтраіх клаліся. Я і Зоя заўважылі гэта, а Лі-Лі — не. І Зоя нічога не стала рабіць, каб Лі-Лі заўважыла.
— Калі з Росцікам нешта станецца, — сказала Лі-Лі, механічна сцелячыся, — я гэтага Крабіча заб’ю. Клянуся, заб’ю.
Я ўявіў, як яна будзе забіваць Крабіча на пару з Шыгуцкім, але не ўяўляў пакуль, як мы будзем разам класціся... Ці не разам, па чарзе?..
Ложак быў засцелены, узнікла праблема распранання. Але толькі для мяне і Зоі, зноў не для Лі-Лі, якая пачала сцягваць з сябе джынсы.
— Распранайся, Зоя, чаго ты стаіш?..
Я разумеў, чаго Зоя стаіць, я таксама стаяў.
— Пайду... памыюся, — прыкашлялася Зоя. — Можна?..
— Ідзі, — кінула ёй ручнік Лі-Лі. — Ці табе ружовы?..
Яна ёй сіні, з шафы дастаўшы, кінула. Зоя амаль пабегла ў ванну...
Сіні, ружовы... — я ўзгадаў лазню і ўспацеў... Натуральна, дробненька ўспацеў, бо ў лазні прасціны і ручнікі былі, сінія з ружовымі, і я ўспомніў, чаго мне ў тую лазню закарцела: пра „прафесаршу” ва ўспацелым страху ўспомніў, у пустых глыбінях якой магла быць і не адна пустата...
Што ў лазні не адмываецца...
"Паверце, вы дарма баяліся, — усміхнуўся Атос. — Гэта немагчыма..."
"Я не ведаў, што гэта немагчыма", — адказаў д’Артаньян.
— Што з табой?.. — закідваючы трусікі са станікам на ражок люстры, спытала Лі-Лі. — Так і будзеш стаяць?..
Я сеў распранацца, ведаючы, што гэта немагчыма. За мной усялякае вадзілася, але такое — не. Мая рызыка — мая рызыка, больш нічыя. Я не пакутваў, як Зоя, комплексам прыстойнасці, але ўсё ж, калі не быць, дык выглядаць перад сабой прыстойным хоць у нечым хацелася. Я выключаў рызыку праз сябе для некага — і ўсё.
І ў мяне не было прэзерватываў. Іх у мяне ніколі не было — на іх я здорава з’эканоміў. Не прасіць жа ў Зоі... А пасля яшчэ тлумачыць Лі-Лі, чаму я ўраніцы голы быў, а нанач апрануўся.
Нешта трэба было неадкладна прыдумаць, але што прыдумаеш, калі немагчыма?..
— Ты мокры, потны ўвесь, — кладучыся, кранула мяне Лі-Лі. — Фу, пах які, ідзі спаласніся...
Яшчэ і пахну „прафесаршай", кім яшчэ...
Пайсці пасля Зоі ў ванну, зачыніцца і мыцца ўсю ноч?.. Няхай ляжаць тут, ліжуць пальцы, лезбіянкі...
— Зоя, ты доўга яшчэ?.. — нецярпліва гукнула Лі-Лі, прыпадняўшыся і торгаючы мяне за дзягу, але з ваннай нічога ў адказ не пачулася, толькі вада шумела, і Лі-Лі пакуліла мяне на ложак. — Скідайся ты, яна надоўга, пасля разам памыемся...
Усё, нішто мне не дапаможа... Я ледзь не ўзвыў, як Максім... Але што выць сабакам, калі ў сабак такіх праблем не бывае...
— Пачакай, пахну сапраўды... Мокры ўвесь дзень, слабасць... — спрабаваў знайсці я выйсце, надумаць нейкую прычыну... Сцягваючы праз галаву потную кашулю, я ўспомніў нешта незразуметае пра Максіма і, каб час памарудзіць, проста так спытаў:
— А што, ты казала, яна з Максімам?..
— Ты не зразумеў? — расшпільвала мне дзягу Лі-Лі. — Спіць, як мы з табой.
Я аж галавой крутнуў з таго, які я тапор тупы, і так і застаўся з тупой галавой у потнай кашулі.
— З сабакам? З догам?
— Ну, ён дог, дык яна з догам і спіць... З кім ёй яшчэ спаць? Быў бы даберман, спала б з даберманам.
Тваю маць!.. А я пра прыстойнасць, пра жаданне, пра нешта большае — псіхалогію развёў!..
Філасофію, дао...
Усё адно ў адным...
Мне ўспомніўся Жорка Дыдзік з казой — і як каза абыякава пасля ўсяго глядзела на Жорку...
— Лі-Лі... — выцягнуўся я нарэшце з кашулі. — Твая маці — скоталожніца, а ты кажаш пра гэта, як пра нас з табой?.. І прыводзіш яе да мяне?..
— Дык ніякай небеспекі, — сказала Лі-Лі.
— Лі-Лі!..
— Што Лі-Лі?.. Развялі імпатэнцыю, дык што Лі-Лі?.. А то ты ўпершыню чуеш, што многія жанчыны з-за гэтага і заводзяць сабак!
— Але гэтыя жанчыны не спяць са мной!
— Адкуль ты ведаеш?
А праўда: адкуль?..
— Можа, і ты?.. Твой бацька сказаў, што ён па табе вые... Я чуў, як вые...
— Пад музыку?
— Пад музыку...
— Калі пад музыку, тады па мне...
— Што значыць, калі пад музыку, тады па табе?
— Ты не зразумееш...
— Чаму? Скажы, я паспрабую...
— Ён мяне любіць, калі ты можаш гэта зразумець, — зусім сур’ёзна паглядзела на мяне Лі-Лі. — А з Зояй проста трахаецца... А я не хачу, каб Зоя проста трахалася, я большага хачу для Зоі!
— З кім? З сабакам?
— З табой!
Я не вытрываў, схапіў яе за плечы і страсянуў.
— Ты мне пра сябе не адказала!..
Першы раз за ўвесь час я абыйшоўся з ёй грубавата — і яна прыпалохалася.
— Не! Аднойчы застала Зою, цікава стала, паспрабавала сама — ён мяне ўгрыз!
"Ён толькі аднойчы чалавека ўгрыз", — сказаў Максім Аркадзьевіч.
Госпадзі, што гэта я раблю?... Чым займаюся?.. У бацькі высвятляў, ці спіць ён са сваёй дачкой, а цяпер у дачкі, ці спіць яна са сваім сабакам?.. Звар’яцець і не жыць...
— Дзе?.. Пакажы!
— Ды на задніцы, не шчупаў ты!..
— Ты ж казала, што з горкі раздрапалася!
— Дык і не палезла на тую горку!.. Кажу табе, што не...
— Я гатовая, што тут у вас?.. — спыталася Зоя. Яна выйшла з ванны і стаяла голая. Суцэльная, уся, колькі ёсць яе ў свеце, увасобленая ў адной жынчыне, голая эротыка. Асляпляльна голая. Я здагадваўся, што гэта можа быць асляпляльна, але што так... І яна з сабакам?.. Ну і сям’я... Клініка...
— Я таксама гатовы, — сказаў я, адпускаючы Лі-Лі...
Падняўшыся, я абмінуў Зою, не ўтрымаўся, каб не зірнуць на яе са спіны — і ледзь не накінуўся на яе ззаду, як Максім, як дог, як сабака... У паху ў мяне ўсё ўзбухла, нібы фея туды дзьмухнула, і я ўжо сам не сцяміў, якой сілай змусіў сябе заштурхнуцца ў ванну.
Тут мяне чакала яшчэ адна радасць... Такая асляпляльная, што куды там да яе ўсім папярэднім!.. Сцягнуўшы штаны, я ўбачыў, што ў мяне сапраўды ўсё набухла — і не ад таго, што фея дзьмухнула. Рана ад відэльца ў чатыры крапінкі нібыта і не балела, пабольвала, але ў корані раманчыка майго набрыняла такая пухліна, што раманчык з яе толькі беднай галоўкай віднеўся... І ўсё гэта страшна, злавесна сінела...
"Кранты нам, раманчык....” — адзінае, што здолеў я падумаць, склаўшы ў адно відэлец з „прафесаршай", гангрэну з заразай, і крыкнуў, ратуючыся:
-Лі-Лі!!!
Я так крыкнуў, што яны абедзьве ўляцелі, Лі-Лі і Зоя — абедзьве голыя ведзьмы...
— Што? — першая ўляцела Лі-Лі — і адразу ўбачыла, што? — і з таго, што ўбачыла, аслупянела. — Што гэта?..
"Што? што? што?!.” — застукала мне ў скроні, а Зоя дробненька, як нядаўна я дробненька ўспацеў, пачала ўздрыгваць плячыма, грудзямі і жыватом, усім целам пакалочвацца і прыдушвацца дробненькім, з істэрынкамі, смехам:
— З ма-і-ім шча-а-сце-е-ем...
Праз паўгадзіны я ўжо быў у шпіталі — Лі-Лі хуткую дапамогу выклікала. Яна так крычала ў тэлефон, выклікаючы, што там падумалі, нібы я паміраю — і з насілкамі прыпёрліся...
Піянерскі лагер.