Адзінае на патрэбу
Бандарук Канстанцін
Дзесяць запаветаў - 7. „Не пралюбадзейнічай”
„Не пралюбадзейнічай”, — гучыць сёмы запавет. У Старым Запавеце чужаложніцтва лічылася не асабістай справай дваіх людзей, але сапраўдным злачынствам. Калі нехта аганьбаваў дзяўчыну, дык павінен быў жаніцца зь ёю, ніколі не разводзячыся, і да таго заплаціць бацьку дзяўчыны 50 сікляў серабра (Другапр. 22,28). Калі пасьля шлюбу выявіцца, што жанчына нецнатлівая, дык належала яе забіць камянямі (Другапр. 22, 20). Калі мужчына аганьбаваў заручаную дзяўчыну і яна не супраціўлялася, дык абое падлягалі сьмяротнаму пакараньню (Другапр. 22, 23). У выпадку даказанай пралюбадзейнасьці з замужняю абоіх належала забіць камянямі (Лев. 20, 10; Другапр. 22, 22). Варта адзначыць, што за гэтае злачынства больш строга каралі жанчын, паколькі ізраільцяне — акрамя жонкі — маглі мець наложніц. З часам пакараньне сьмерцяй практыкавалася штораз радзей і замянялася разводам (Мацьв. 1, 19; Яан. 8, 5).
Хрыстос у Нагорнай казані пашырыў сёмы запавет. Ён гаворыць, што акрамя фізычнага пралюбадзеяньня ёсьць і духоўнае, утоенае ў сэрцы і думках. Ісус гаворыць, што ў Яго вачах нячыстыя думкі гэтак-жа грэшныя, як і нячыстыя дзеяньні. „Усякі, хто глядзіць на жанчыну з блуднымі думкамі, ужо блудзіць зь ёю ў сэрцы сваім” (Мацьв. 5, 28).
Сёмы запавет ставіць перад сабою тры асноўны мэты. Першая — усьцерагчы сям’ю ад развалу ў выніку чужаложніцтва. Сужэнства — гэта не часовы саюз, але саюз да сьмерці. Слова Божае ведае толькі дзьве прычыны разарваньня шлюбу: сьмерць, якая разлучае мужа і жонку назаўсёды, і грэх чужаложніцтва. Мы не адказны за сьмерць і ня можам яе пазьбегнуць, але можам пазьбегнуць пралюбадзеяньня.
Другая мэта запавету — прадухіліць грэх незаконнага сужыцьця. Яно зьяўляецца крадзежам пасьляшлюбных прывілеяў і правоў без сужэнскіх абавязкаў і адказнасьці. Гэта крыўда, спрычыненая чалавеку, які ператвараецца толькі ў прадмет пажадлівасьці без уліку яго духоўнай сфэры.
Трэцяя мэта запавету — захаваць сэрца і думкі ў чысьціні і сьвятасьці, бо ідэя ўсякага дзеяньня пачынаецца ў сэрцы.
Царква лічыць блаславёны саюз мужчыны і жанчыны ідэальным станам, „поўным чалавекам”, які нагадвае саюз Хрыста і Царквы. Сужэнская любоў верная і выключная да канца жыцьця: дакладна гэтак, як двое людзей разумелі яе ў дзень, калі без прымусу і сьведама пабіраліся шлюбам. Вернасьць і сумленнасьць у шлюбным жыцьці зьяўляецца пладом любові і дружбы. Яе вартасьць поўнасьцю раскрываецца пасьля многіх гадоў сужэнства. Яны правяраюцца асабліва ў цяжкія хвіліны разлукі, хваробы, памылак і непаразуменьняў. Абкладзена запаветам „не пралюбадзейнічай” выходзіць далёка па за выключнасьць сэксуальнага партнёрства. Аднолькава важная як фізычная, так і духоўная вернасьць — не пакідаць партнёра, адно аднаму давяраць і разьлічваць на сябе, умацоўваць узаемную лучнасьць нават за кошт ахвяраў. Вернасьць у дачыненьні да партнёра — гэта адначасова вернасьць у дачыненьні да самога сябе і дадзенага слова прысягі. Гэта таксама вернасьць у дачыненьні да Бога, Які хоча, каб двое людзей сталіся „адным целам”.
Сёмы запавет падкрэсьлівае значэньне ня проста сужэнскай вернасьці, але культуры жыцьця. Калі ты мужчына і набліжаешся да жанчыны, ведай, што бярэш адказнасьць за яе. Калі разбудзіш у ёй моцныя эратычныя пачуцьці і затым пакінеш яе, пакрыўдзіш яе, бо яна пакахае і прывяжацца да цябе. Зламаўшы духоўнае жыцьцё, якое ты сам прышчапіў, зробіш яе нешчасьлівай. Калі ты жанчына, не дапускай духоўнай блізкасьці з чалавекам, у якім ня бачыш належнай пасьлядоўнасьці і адказнасьці за свае ўчынкі, бо ён можа зьнішчыць твае пачуцьці і назаўсёды скрывіць іх. Каханьне дваіх людзей прыгожае, але гэтую прыгажосьць трэба ўзбагачаць, а не абядняць. Дбай менавіта пра культуру свайго духоўнага жыцьця: узаемную далікатнасьць людзей закаханых, пазьбягай прыкрасьцяў, дапамагай партнёру ва ўсіх цяжкасьцях і намагайся сумесна перажываць усё, што нясе жыцьцё. Найбольш поўны этап любові нясе ў сабе цялесны саюз з глыбокім пачуцьцём духоўнай еднасьці. Добра перажытае каханьне забавязвае да пільнасьці і апекі, да салідарнасьці ва ўсіх хваляваньнях, да адказнасьці за ўсё жыцьцё каханай асобы. Нельга нішчыць еднасьці, якая прарасла, але ажыўляць і ўмацоўваць яе. Пажадлівы позірк на некага іншага, між іншым, зьяўляецца здрадай гэтай еднасьці.
Сёмы запавет — „не пралюбадзейнічай” — кліча нас да абсалютнай цнатлівасьці ня толькі цела, але і духа, нявіннасьці сэрца і думак. Такая нявіннасьць будзе нашым здабыткам, калі мы будзем нязьменна прабываць у Хрысьце, а Ён — у нас.