Адзінае на патрэбу
Бандарук Канстанцін
Храм у жыцьці хрысьціяніна
Акрамя натуральнай прывязанасьці да сваіх канфэсіяў, усе мы прывязаны таксама да сваіх лякальных цэркваў-парафіяў, а разам зь імі і да свайго храму. Мы таксама ахвотна ахвяроўваем на пабудову храмаў у іншых гарадах і вёсках, разумеючы жаданьне тамашняй грамады мець свой храм і з прыемнасьцяй удзельнічаем у іх асьвячэньні, ведаючы, што і мы ўнесьлі свой невялікі ўклад у яго пабудову. Таму варта задумацца, якое значэньне мае для духоўнага жыцьця храм.
У Евангельлі пра гутарку Хрыста з самаранкай гаворыцца: „Прыйдзе час, дый ужо прыйшоў, калі не на гары гэтай і не ў Ерусаліме будзеце пакланяцца Айцу. Але прыйдзе час... калі праўдзівыя паклоньнікі будуць пакланяцца Айцу ў духу і праўдзе, бо гэткіх паклоньнікаў шукае Бог” (Яан. 4, 21-23). Яўрэі былі перакананы, што Бог пасяліўся выключна ў Ерусалімскім храме і таму нельга Яго ні сустрэць, ні маліцца да Яго інакш, як толькі ў Сьвятым Горадзе. Сюды пілігрымы з адлеглых краін прыбывалі на Пасху ды іншыя сьвяты.
Кажучы гэтыя словы Хрыстос хацеў разарваць цеснае кола вакол Бога, якое адгароджвала Яго ад сьвету. Ён нагадаў сваім суайчыньнікам тое, што ў сапраўднасьці яны павінны былі ведаць. „Ці-ж Бог паселіцца на зямлі? Яго-ж ня могуць абняць неба і найвышэйшыя нябёсы, а што казаць пра храм, які я пабудаваў”, — гаварыў Саламон (3 Царств. 8, 27). Сваім вучням Ісус гаварыў яшчэ, што Божым храмам зьяўляецца перш за ўсё сэрца чалавека, які прыняў Яго Слова: „Прыйдзем да яго і будзем прабываць зь ім” (Яан. 14, 23); „Дух Праўды прабывае ў вас і ў вас будзе” (Яан. 14, 17). І нарэшце словы Паўла: „Ці-ж не ведаеце, што вы — Божы храм” (1 Кар. 3, 16).
Такім чынам новым Божым храмам зьяўляецца сам вернік. Хрыстос прысутнічае таксама і там, дзе „два або тры сабраны ў Імя Ягонае” (Мацьв. 18, 20). „Хатнім храмам” у Сьвятым Пісаньні называюцца таксама хрысьціянскія сем’і, у якіх дзякуючы таінству сужэнства „двое або больш” згуртаваныя ў Яго Імя.
Чаму-ж тады вернікі прыдаюць такое значэньне будынку, калі кожны зь іх можа шанаваць Бога ў „духу і праўдзе” ў сваім сэрцы або дома? Чаму ня толькі пажаданым, але нават абавязковым лічыцца ўдзел у сумесных багаслужбах?
Хрыстос не прыйшоў на сьвет, каб заключаць мноства двухбаковых дагавораў паміж Сабою і людзьмі. Ён прыйшоў, каб стварыць свой народ, абшчыну, у якой члены зьвязаны ня толькі зь Ім, але і паміж сабою. Царквою называем менавіта храм напоўнены людзьмі. Гэта месца Божага аб’яўленьня і прысутнасьці на зямлі.
Так разуметае грэцкае слова „эклезія” ніякім чынам не асацыюецца з канкрэтным месцам або будынкам, нават з найпрыгажэйшымі саборамі. Царква — гэта перш за ўсё веруючы народ, аб’яднаны з Богам верай і таінствамі. Бачным знакам гэтай унівэрсальнай рэчаіснасьці зьяўляецца храм — уключна з нашым парафіяльным храмам. Ён зьяўляецца прывілеяваным месцам нашых сустрэч з Богам, паколькі тут ажыцьцяўляецца і становіцца бачнай хрысьціянская абшчына. Блізкае да „эклезіі” грэцкае слова „эк-калеэ”, што азначае „склікаю”. Інакш кажучы, храм — гэта месца, дзе зьбіраюцца ў Хрысьце „пакліканыя” Богам. Такім чынам храм — гэта месца „скліканьня і згуртаваньня” і таму ён — прывілеяванае месца сустрэчы з Богам.
У сваім Лісьце Апостал Пётр адкрывае глыбокую сымболіку царквы-будынку. Са сваімі камянямі, пакладзенымі адзін на другі, і сьценамі вакол алтара царква зьяўляецца сымбалем іншага, нябачнага храму, створанага з жывых камянёў-вернікаў, пабудаваным на краевугольным камені, выбраным і каштоўным, якім зьяўляецца Хрыстос. „На ім увесь будынак разам замацаваны расьце ў сьвяты храм у Госпадзе, на якім і вы разам будуецеся на жыльлё Божае Духам” (Эф. 2, 21-22).
Блажэнны Аўгустын разьвівае гэту мэтафару кажучы: „Празь веру людзі становяцца матэрыялам прыдатным да будаваньня. Праз хрышчэньне і навуку яны абструганыя і выгладжаныя. Аднак толькі тады, калі яны спалучаны паміж сабою любоўю, яны сапраўды становяцца домам Божым”. Калі-б камяні не любілі адзін аднаго, не прылягалі-б да сябе, ніхто не ўвайшоў-бы ў такі дом. Таму Царква мусіць быць знакам узаемнай любові паміж тымі, якія ломяць адзін хлеб. Для таго, хто яшчэ ня верыць, гэта павінна быць стымулам, каб далучыцца да Царквы.
Нідзе ня сказана, што храм мусіць выглядаць гэтак, як цяперашнія храмы. Быў час, калі храмам была прыватная хата нейкага хрысьціяніна або нават катакомбы. Зараз натуральнымі нам падаюцца грандыёзныя саборы з залатымі купаламі, аднак нават не задумваемся, што яны зьвязаны зь мінулай эпохай. Мы ня мусім гэтак будаваць сучасныя храмы. Галоўнае, каб усе вернікі мелі свой храм, у якім частка жывога арганізму — Царквы — магла-б у цішыні і свабодзе выказваць сваю веру і радасьць, каб адчувала, што яна ў Доме Айца. Каб усе мелі магчымасьць гуртавацца дзеля сумеснай малітвы, бо, як гаворыцца, „дом Мой — домам малітвы назавецца” (Марк. 11, 17).