Адзінае на патрэбу
Бандарук Канстанцін
Сын наінскай удавы
(Лук. 7, 11-16)
Два прыклады крайняга, чалавечага гора прадстаўлены ў апавяданьні пра ўваскрэсеньне сына наінскай удавы: удаўства і страты адзінага дзіцяці. Жанчына, якую Хрыстос сустрэў у гарадзкой браме, страціла сьпярша мужа, якога ў свой час гэтак пакахала, што дзеля яго пакінула сваіх бацькоў і бацькоўскі дом і затым сына, які нарадзіўся ад гэтай любові і на якога яна пераліла ўсе свае пачуцьці і ўсклала ўсе спадзяваньні на старасьць. Гэта было для яе невыказнае гора і Хрыстос зьлітаваўся над удавою і адным уладным словам „устань” уваскрасіў ейнага сына.
У сваёй сьвятарскай практыцы здаралася мне хаваць нават па некалькі нябожчыкаў у дзень. Сутыкаючыся гэтак часта са сьмерцяй чалавек становіцца нячулым на чужую трагедыю, свае абавязкі выконвае сур’ёзна, але без эмоцыяў. Былі аднак выпадкі, калі сьлёзы самі ціснуліся на вочы, а балючыя, супярэчлівыя думкі не давалі спаць. У аўтамабільнай катастрофе каля Беластока загінуў 43-гадовы бацька і 19-гадовая дачка. Маці і малодшы сын цяжка параненыя выжылі, але ў паховінах, калі дзьве труны з бацькам і дачкою стаялі побач, удзельнічаў толькі старэйшы сын, які ў той няшчасны дзень быў у арміі. Прысутныя на паховінах, нават цалкам чужыя людзі, заходзіліся ад плачу. Здавалася-б, лёс ужо горш ня можа абысьціся з гэтай сям’ёю, але аказалася, што можа. Недзе праз шэсьць месяцаў я ізноў хаваў 20-гадовага жаўнера, які ў час кароткатэрміновага водпуску з арміі ўтапіўся ў невялікай сажалцы недалёка ад хаты.
Гэты выпадак запамятаўся мне як мала які. Не давалі мне спакою пытаньні: чаму мусіла гэтак здарыцца? што гэта такое: фатум, прадвызначэньне, а можа проста выпадковасьць? Шкада кожнага чалавека, але заўчасная сьмерць маладых, у росквіце сіл людзей асабліва хвалюе. З другога боку само сабою напрошваецца таксама іншае пытаньне: а ці бывае выпадковая або заўчасная сьмерць? Па чалавечаму меркаваньню многае ў жыцьці здараецца выпадкова, аднак вера адкідае ўсякую выпадковасьць зьяваў і падзеяў. Бяз Божай волі нічога ў сьвеце не бывае! „Ці жывем, ці паміраем — належым да Госпада”, — гаворыцца ў Пісаньні. Тое, што для нас неспадзяванае і выпадковае, Богу добра вядомае, загадзя Ім прадвызначанае і накіраванае да Яму толькі вядомай мэты. З другога боку нездарма гаворыцца: „Сьцеражонага Бог сьцеражэ”.
Перакананьне, што свайго лёсу не пазьбегнем, можа выклікаць бесклапотнае, абыякавае стаўленьне да жыцьця і такім чынам чалавек сам, бы самазабойца, можа паскорыць сваю канчыну. Наадварот, мы павінны даражыць сваім жыцьцём як найвышэйшай каштоўнасцяй, прадбачваць небясьпеку і пазьбягаць яе. У многіх выпадках людзі самі вінаваты ў сваёй заўчаснай гібелі: яны не праявілі дастатковага ўяўленьня, абачлівасьці і асьцярожнасьці.
Калі чалавек, якога несьлі да магілы, устаў пасьля аднаго дотыку і пачаў гаварыць, усіх ахапіў жах. Гэта ня быў першы цуд, якога сьведкамі яны былі, бо мелі ўбачыць шмат наступных. Якія-б яны не былі, трэба прызнаць, што найбольшым цудам зьяўляецца само Евангельле. „Бог наведаў народ свой”, — усклікнуў натоўп. Усё Евангельле расказвае пра Бога, які асабіста стаў сярод свайго народу, каб удзельнічаць у ягонай нядолі, каб спыніць жалобнае шэсьце чалавецтва, каб засмучанаму чалавеку сказаць „ня плач”, як гэта было ў выпадку наінскай удавы. Якое-ж шчасьце ўпаткала яе, што ў момант такой вялізнай страты на сваёй дарозе сустрэла Хрыста.
Жыцьцё многіх з нас нагадвае бясконцы ланцуг стратаў, адно доўгае жалобнае шэсьце. Чалавек паступова разьвітваецца з маладосьцяй, здароўем, дабрабытам, марамі, жаданьнямі і надзеямі: увесь час нешта мусім выносіць на могілкі. Аднак добра, калі ў могільнікавай браме сустракаемся з Богам. Калі добраахвотна аддаем Яму тое, што Ён патрабуе ад нас, тады будзе нам вернута непараўнальна болей. Бог нічога не адбірае ў чалавека дарам, але заўсёды дае нешта ўзамен. Адбірае каштоўнае і добрае, каб заміж гэтага ахвяраваць яшчэ больш каштоўнае і лепшае. Таму бывае, што прыходзіцца страціць усё, каб знайсьці Бога.
Наінскі юнак вярнуўся да жыцьця, каб у свой час ізноў памерці, але фізычнай, і добра, каб не духоўнай сьмерцяй. „Устань, хто сьпіць, і ўваскрэсьні зь мёртвых” (Эф. 5, 14), — гаворыць Хрыстос да ўсіх, хто памёр духоўнай сьмерцяй. „Ён вырваў нас з моцы цемры і перанёс у Сваё Царства”. У гэтых словах для верніка ўсё найбольш істотнае і таму збаўленьне залежыць ад іх прыняцьця.