Адзінае на патрэбу
Бандарук Канстанцін
„Ойча наш...” - „І ня ўводзь нас у спакусу, але захавай нас ад злога”
Гэтая просьба ў малітве „Ойча наш” зьвяртае ўвагу на істоту, якую Хрыстос называе „злым”— у царкоўнаславянскай мове: „лукавы”. На старонках Евангельля гэтае паняцьце сустракаецца шэраг разоў: „Хай слова ваша будзе «так — так», «не — не», а што звыш гэтага, тое ад злога” (Мацьв. 5, 37). „Пішу вам таму, што вы перамаглі зламысьніка” (1 Яан. 2, 13). „Верны Госпад, Які ўмацуе вас і захавае ад злога” (2 Фесал. 3, 3). З усіх месцаў Сьвятога Пісаньня вынікае, што злы, гэта тое, што па-яўрэйску называецца „сатаною”, а па-грэцку — „д’яблам”. Д’ябал азначае: спакушальнік. Такім ён быў у раю і такім ён сябе паказаў у пустыні, калі спакушаў самога Ісуса Хрыста.
Сьвятое Пісаньне называе д’ябла злым, „лукавым” — гэта значыць: няшчырым, двудушным. Ён можа прытварацца нават „анёлам сьвятла”, як было сказана ў Лісьце да карынфянаў (11, 14). Кожны грэх ён спрабуе прадставіць салодкім, пасыпае цукрам, як пасыпаюць цукрам або мёдам атруту супраць мухаў.
Вучачы Апосталаў маліцца аб выратаваньні ад д’ябальскай спакусы Хрыстос ведаў са свайго ўласнага дасьведчаньня моц спакусы і каварства спакушальніка, бо Яго Самога д’ябал спакушаў на працягу ўсяго зямнога жыцьця. „Бо маем архірэя не такога, што ня мог-бы спачуваць слабасьцям нашым, але такога, Які падобна нам, спазнаў ва ўсім спакушэньні акрамя грэху” (Яўр. 4, 15). „Бо Ён Сам спакушаны цярпеў, дык і спакушаным можа дапамагчы” (Яўр. 2, 18).
Спакушальнік не адступае нас на кожным кроку. Адама і Эву ён улавіў на слабасьці ў Эдэме, Язэпа — у палацы Патыфара, Іява — у часе цяжкой хваробы, Юду — каля скрынкі з грашыма, Пятра — ля вогнішча, Хрыста — у пустыні, а фарызэя — нават у храме. Спакусамі ўсеяны наш жыцьцёвы шлях, ад пачатку да канца нашага сьведамага жыцьця. Сьвятое Пісаньне гаворыць, што спакусы непазьбежныя, але яны могуць быць карысныя, паколькі могуць гартаваць чалавека. Змаганьне са злымі духамі — заданьне хрысьціяніна. Гэта дух нянавісьці, пагарды, бунту, блюзьнерства, заўзятасьці, хцівасьці, самалюбства і іншых заган. Гэтая барацьба адбываецца ў сэрцы. Блажэнны Аўгустын гаварыў: „Хаця-б вы цешыліся няведама якім мірам, вы ня ў змозе пражыць ніводнага дня без барацьбы з самімі сабою”. Гэта барацьба са злымі духамі, якія падкрадаюцца ў чалавечае сэрца, пасяляюцца ў выніку недастатковай пільнасьці і працы над сабою. Гэта цяжкое змаганьне, але само яно ўжо некаторая перамога. Выступіць супраць таго, што дагаджае нашым слабасьцям, гэта запанаваць над слабасьцяй і сказаць ёй „не”. Без спакусаў не абышоўся ніводзін чалавек і не адзін — гэтак як Хрыстос — заўсёды заставаўся пераможцам. Нават сьвятым здаралася быць спакушанымі. Вось таму і молімся „і не ўвядзі нас у спакусу, але збаў ад злога”.
Уся небясьпека спакусы павялічваецца тым, што да голасу грэху ахвотна прыслухоўваемся і ён лёгка знаходзіць водгук у нашых сэрцах. У характары чалавека ёсьць нейкая неадольная прага паспрабаваць забаронены плод: ён здаецца больш салодкім і прывабным. Хрыстос ведаў пра сутнасьць спакусы і чалавечую слабасьць і таму перасьцерагаў перад гэтай небясьпекай. „Будзьце пільнымі і маліцеся, каб ня паддацца спакусе” (Мацьв. 26, 41). Апостал Павал пісаў: „Найперш вазьміце шчыт веры, якім зможаце пагасіць распаленыя стрэлы злога, і меч духоўны, якім зьяўляецца Слова Божае” (Эф. 6, 16-17). „Гэты ж род выганяецца толькі малітвай і постам”, — сказаў Хрыстос пасьля аздараўленьня апантанага хлопца (Мацьв. 17, 21). Малітва — сьвядомасьць прысутнасьці Бога ў жыцьці чалавека і гісторыі чалавецтва. Гэта ўключэньне сябе і бліжніх у збавіцельную плынь Божай любові і ласкі. Што тычыцца посту, дык гэта адмаўленьне ад таго, што адгароджвае нас ад Бога, спроба будаваць сваё жыцьцё на аснове маралі.
І так, зброя супраць спакусаў — гэта пільнасьць, малітва, пост, вера і Слова Божае. Яны акунуць нас у Хрыста, як найбольш надзейную крэпасьць. „Ня ўводзь нас у спакусу” азначае: „Ня ўводзь нас у спакусу бяз гэтай зброі”.