Прошча
Вершы і паэмы
Някляеў Уладзімір
Індыя. Вершы
СУЗОР'Е РЫБЗа ноч адну і тысячы начэй,
Заплеценых абдымкамі ў абдымак,
Не наталіць да слодычы вачэй,
Не злаіпчыць губ - не сцалаваць з плячэй
Рассыпаных
Сузор'ем Рыб
Радзімак.
А неба, дзе плыве сузор'е Рыб,
Ушыркі рассыпаецца і ўглыб
Пустотамі міжгалактычных дымак,
Хоць нанава нябёсы перасып,
Сузор'і ўсе - абдымкамі ў абдымак.
Што нам да неба - і яму да нас?..
Так соладка, нібы ў апошні раз
Ляцім у снах - абдымкамі ў абдымак,
I ў валасах, не выбраныя ў час,
Праменяцца сузор'і невідзімак
I сыпяцца, як срэбра на атлас.
***
Тым быў час і не тым, а затым
Нават часам не быў ён, затое
Праступала імя залатое
На пярсцёнку тваім залатым.
I калі, не ўтаіўшы імя,
Ты адкрыла яго і назвала,
Ты ўжо знала, што часу не мала
I не многа, а проста няма.
Ён з нічога, з малітвы тваёй
Узнікаў, як пустэча ў пустэчы,
I яго абняла ты за плечы -
I сышліся далонь з даланёй.
Ты ўжо знала: нікога няма
У абдымках тваіх,- ты ўжо знала
I пустое ў пустым абдымала,
I ў пустэчы блукала сама.
I збірала пустое ў пустым,
I складала пустое ў пустое,
I было залатым залатое -
I пустое было залатым.
***
Прыбегла з марозу, на вейках зара -
I хрумстка, і свежа, і снежна з парогу!
Яшчэ ў нас наперадзе, дзякаваць Богу,
I срэбная, і залатая пара.
Яшчэ майскім мёдам гарчыш на губах,
I пахне каханне пралескай пад снегам,
I ў смех - раўнаваць, каб наяве і ў снах
Не верыць вяртанню, сачыць за пабегам.
Яшчэ не ў апёк дакрананне да болю,
I лёгка наш лёс вызначаецца тым,
Чаго перад чым назбіраецца болей:
Пабегам адным ці вяртаннем адным.
***
Ветраны ранак апошняга дня лістапада.
Першыя подыхі неасмялелай зімы.
Далеч наперадзе...
Сцены і лесвіцы ззаду.
Не азірайся, каханая: гэта не мы!
Гэта не нас даганяе па лесвіцах здрада,
Гэта не мы сярод сцен, як з нямою нямы,
Гэта не з намі нянавісць засела ў засаду, -
Ты не палохайся, любая: гэта не мы...
Гэта ў пару, калі мёдам набраліся соты,
Згаслі маланкі, бязладна грамы адгулі,
Раптам над ранкам,
над ветрам,
над снегам з лістотай
Прывіды нашы, спалохаўшы нас, праплылі.
***
Неба застаўлена пасткамі,
Глянеш - і цягне ў нябыт...
Што ты згубіла ў ім, ластаўка,
Бліскаўка, метэарыт?
Там, пад сінечаю цупкаю,
Зор захінаючы раць,
Воблакі, сшытыя дзюбкаю,
У бліскавіцах гараць.
Што ты шукаеш там, мілая?
Там без цябе ўсё было,
Швейка мая хуткакрылая -
Спаленае крыло.
***
Глухі завулак.
Вецер.
Ноч.
Расстанне.
Я затулюся, падыму каўнер
I ўспомню мімалётнае каханне,
Як паляванне ўспамінае звер.
Імя згадаю.
Плечы.
Вусны.
Вочы.
Было ж яно! Ну як я мог забыць!
I цень ягоны над прадоннем ночы,
Нібы анёл ружовы праляціць.
У цені тым, знікаюча-імклівым,
Што ледзьве ўзняў - і абламаў крыло,
Хоць міг адзін я пражыву шчаслівым...
Як звер, што п'е ружовае святло.
***
У Баранавічах снег.
Праз дарогу - змеі:
Нізкі, роўны, доўгі бег
Белае завеі.
Анікога тут няма
3 тых, хто быў бы любы.
Ды забытае імя
Вышапталі губы.
I забыты твар узнік
Прывідна - да рання
У акно глядзеў двайнік
Юнага кахання.
Там яно - на тым баку
Змушанай разлукі
На расстайным скразняку
Прасцірала рукі.
Там пытала - з нематы,
3 даўніны, з нябыту:
"Да каго вярнуўся ты,
Калі ўсё забыта?".
"Да цябе",- азваўся я
Так, каб не пачула
Не чужая, не свая,
Што са мной заснула.
***
Твае вочы, як вокны бальніцы.
Колькі боляў за імі, мой Бог!
Нас ад волі ніхто не ўсцярог -
I на ростані нашых дарог
Б'юць і б'юць
след у след
бліскавіцы.
Ла слядах даганяюць грамы.
Невылечны, як глуханямы,
Наш сусвет, дзе аслепла надзея.
Мы казалі,
а чулі
не мы.
О, кахання астрог!..
Кожны дзень я
Вырываўся з цябе, як з турмы.
I з астрожным кляймом на ілбе
Я шукаў сабе волі ў гульбе,
У абдымках спустошанай стомы
I чужы, сам сабе не знаёмы,
Я штоночы вяртаўся ў цябе,
Як вяртаецца магма ў разломы.
I застацца не мог... Бачыць Бог,
Гэта ўсё, што я здолеў і змог.
Як бальніца, глядзіш ты начамі.
А на ростані нашых дарог
Бліскавіцы малоцяць цапамі
Тыя ружы, якія снапамі
Да тваіх панакіданы ног.
СВЕЧКА
Вiльготныя зрэнкі начы -
На сподку
пад свечкай
парэчкі і слівы.
Маглі вы,
Сюды ідучы,
Прадбачыць, якім будзе ранак?
3 усіх калыханак
Я выбраў такую, што нельга заснуць.
Снуюць
За вокнамі цені,
нібы вартавыя.
Мы з вамі - не тыя.
Абняўшы калені,
Задзьмулі вы свечку,
Каб зманныя словы пачуць.
***
Заплакаць мне
па той вясне?
Як соладка... так горка...
Там з ночы ў ноч скакала ў сне
Агнём па залатой сасне
Чырвоная вавёрка.
Адзін адну
гукну вясну -
Ні голасу... ні рэха...
Прачнуся плакаць, зноў засну,
I мне вавёрка сніць сасну
У залатых арэхах.
***
Бронь Божа мне ўспомніць пра тое,
аб чым ты забылася,
Што з пылу ляпілася, а паўставала сцяной.
Як ты стамілася, любая,
як ты стамілася
Побач са мной!
I тая птушынка, што ў вокны азяблыя
білася,
Таксама стамілася грэць невідушчае шкло.
Колькі было ўсяго, любая!..
Пералюбілася -
Як не было.
I тая травінка, што ў сне да мяне
прытулілася,
Таксама травою стамілася быць у траве,
Ды ўсё так сплялося, звязалася,
перакруцілася -
Бог разарве.
СЛІВА
Сiнечаю свяціла сліва,
Гулі між намі скразнякі,
I ты глядзела з-пад рукі
Няўцямна, мройна, палахліва
У далячынь, дзе небасхіл
3 зямлёй зліваецца шчасліва,
Адкуль да нас дабегла сліва
Задыхана, з апошніх сіл...
- 3 апошніх сіл цябе кахаю
I з ночы ў ноч, і дзень пры дні
3 апошніх сіл да небакраю
Кідаю сінія агні...
На тую сліву цемра легла!
На камень, у пясок -
куды
Пападалі яе плады,
Пакуль да нас яна дабегла?..
***
Тая, што днем i уначы
Побач за лёкая,
Блізкая
спіць на плячы -
Сніцца далёкая.
Соладка сон прытулю,
Колькі ў ім горычы,
Як яму горача -
Каля агню матылю.
***
У нашых снах было каму прысніцца.
Перад тваім партрэтам на стале
Дыміцца цыгарэта ў папяльніцы,
I кава ў філіжанцы астые.
Сто сноў яшчэ да несаснёнай страты,
А ўжо ў адхіст, як травы ад касы,
Зламаны жэст, якім бакал падняты,
I рух, што папраўляе валасы.
Нібы па ветры мроіва сняжынак -
Усё ў адхіст!..
Нічога не ўтрымаць.
Застацца жыць. Глядзець на фотаздымак.
Паліць цыгарку. Каву дапіваць.
***
На сёння завершаны спевы -
На вечар. На золак. Даўно
Дрымотна ўзіраюцца дрэвы -
Сляпыя ў сляпое акно.
Глухія ў глухое - у сцены,
У краты мы ўперліся,
нам
Адсніліся ўсе перамены,
Як птушкі зімовым лясам.
Мы самі сваё прадказалі.
Блукалі - кругамі сляды
На дэкарацыйным вакзале.
Адсюль не ідуць паязды.
Сюды не прыходзяць. Валодаць
Нямашака чым, акрамя
Чужога. Чужое - Валодзя -
Гукаецца ў далях імя:
"Валодзя ты, Валодзенька,
Хадзі ка мне зімой,
Кахай, пакуль малодзенька,
Харошы, мілы мой".
***
Адхiнецца
вада ад зямлі -
Да агню прыхінецца.
Аблачынкаю стане,
Растане...
Вось - каханне.
Гэты шлях мы з табою прайшлі.
***
Вечар у ветраным Віцебску -
Ды не падмануць цябе
Слёзы, што вецер мне выціснуў
У развітальнай журбе.
Я з тваіх рук вырываюся,
Як крыгалом па Дзвіне!
Роспач, якой захлынаюся,
Ды не падмане мяне.
Хай мы ўдваіх не падманемся
Мройным імгненнем адным,
Ценем, з якім абдымаемся
I застаёмся ў якім.
Мы застаёмся ў ім, скрушныя,
3 тым, што прыснілася нам,
3 горадам, з храмам парушаным,
3 небам, што ўпала на храм.
Божа! Малюся ды каюся:
Перад Тваім алтаром
3 рук Тваіх я вырываюся,
Як па Дзвіне крыгалом!
3 ёй застаюся, знікаючы
Зманлівым ценем начным,
Роспачных слёз не хаваючы,
Слёз невядома па чым.
СТАЎ
Басанож прайду па пожні
Да мяжы, дзе цёмны стаў...
Так настане дзень апошні,
Як і кожны наставаў.
I ў замежнай той старонцы,
Дзе я страчу ўсё і ўсіх,
Не заплачу я па жонцы,
Па каханках па сваіх.
А па кім жа я заплачу
На мяжы, дзе цёмны стаў?
А па Той, якой не бачыў,
Той, што ў свеце не застаў.
Па адной
нецалаванай,
Той, якой не цалаваць,
Па адзінай,
неспатканай,
Той, што Бог не даў спаткаць.